بازیابی در ایام امتحانات

کاظم قلم‌چی:

امتحانات مدرسه آغاز شده است، به نظر شما چه روشی برای آمادگی در امتحانات موثرتراست؟ روش بسیاری از دانش آموزان این است که ابتدا درس ها را مطالعه می کنند و سپس چند نمونه سوال حل می کنند.

اما روش موثرتری هم وجود دارد : روش بازیابی

  تحقیقات سال های اخیر نشان می دهد بازیابی روش موثرتری از دوباره خوانی است . اگر برای آمادگی در امتحانات، ابتدا امتحان بدهید و سپس درس بخوانید نتیجه ی بهتری خواهید گرفت. وقتی امتحان می دهید متوجه می شوید در کدام قسمت ها مسلط هستید، کدام قسمت ها را قبلا یادگرفته بودید و اکنون فراموش کرده اید و کدام قسمت ها را اصلا بلد نیستید . ممکن است تصور کنید که خودتان شرایط خودتان را به خوبی می شناسید اما این تصور دقیق نیست و ارزیابی ما از خودمان مبهم است و گاهی ممکن است اشتباه یا حتی به کلی اشتباه باشد.

اشتباه ما درباره ی این که خودمان را به خوبی می شناسیم در بسیاری از زمینه ها وجود دارد .برای تصحیح این اشتباه می توانیم از نظر دیگران در باره ی خودمان کمک بگیریم و از ایشان بخواهیم که درباره ی رفتار ما یا مهارت ها و میزان تسلط ما در امور مختلف داوری کنند .روش دیگرهم این است که ابزار داشته باشیم . اتکا به ابزار روش دقیق تری است .مثلا در مورد این که توان زحمت کشی ما چقدر است دفتر برنامه ریزی ( به ویژه صفحه ی ۱۸۲) ابزار موثری برای تشخیص است . در مورد میزان تسلط ما به مباحث مختلف آزمون دادن ، ابزار دقیق تری از خودپنداری و نظرخواهی از دیگران است.

با آزمون دادن دو توهم ما در باره ی خودمان تصحیح می شود. توهم یادگیری و توهم فراموشی . توهم یادگیری این است که ما تصور می کنیم موضوعی را بلد هستیم ولی وقتی مطالعه را با امتحان دادن شروع می کنیم متوجه می‌شویم دچار توهم یادگیری بوده ایم و آن موضوع را یا فراموش کرده ایم یا این که از ابتدا هم خوب یادنگرفته ایم . توهم دوم عکس توهم اول است. در توهم فراموشی ما تصور می کنیم بعضی موضوعات را فراموش کرده ایم ولی با امتحان دادن متوجه می شویم که این طور نیست و برخی از موضوعاتی که فکر می کردیم فراموش کرده ایم را بلد هستیم .

امتحان دادن در آغاز مطالعه به شما کمک می کند ارزیابی واقعی تری از میزان آمادگی و نیازهای خودتان کسب کنید و سپس با نقشه و برنامه ی بهتری وقت خود را برای مطالعه ی قسمت های مختلف تقسیم کنید.

پیشنهاد می کنم چند بار این روش را تمرین کنید . و اگر برایتان نتیجه ی موثری در بر داشت ادامه دهید و به جز ایام امتحانات در زمان های عادی مدرسه هم از روش بازیابی استفاده کنید.

نخستین جمع بندی با روش بازیابی

جمع بندی اول با کتاب های جمع بندی

حدود بیست سال است که در یک ماه و نیم پایان سال تحصیلی ، از اواخر اردی بهشت و خرداد جمع بندی به روش سه روز یک بار را اجرا می کنیم . این روش هم اکنون فراگیر شده است و به جز دانش آموزان کانون بسیاری از مشاوران و دانش آموزان هم که کانونی نیستند این روش را اجرا می کنند. منطق این روش ، منطق بازیابی است. در آغاز هر دوره ی سه روزه (و برای برخی دانش آموزان در آغاز هر دو روز) یک مجموعه از کنکورهای گذشته را امتحان می دهید و سپس در روز های بعد هر نیم روز را به دو درس اختصاص می دهید و مطابق نیازهای خود که با توجه به نتیجه ی آزمون تشخیص داده اید مطالعه می کنید و سپس در سه روز بعد یک مجموعه ی دیگر را امتحان می دهید و باز هم مطابق نیازهایتان در هر نیم روز دو درس را مطالعه می کنید . این الگو به طور ساده و خلاصه شروع جمع بندی با امتحان دادن است.

اما دوران جمع بندی فقط مربوط به پایان سال نیست . در برنامه ی راهبردی آزمون ها ، چند ایستگاه جبرانی و آزمون جامعدیگر هم وجود دارد . آزمون های جامع ، ایستگاه جبرانی هم هستند و علاوه بر این دوره ی جمع بندی هم محسوب می شوند . بیشترین قدر ت پیش بینی را هم همین آزمون ها دارند .ضمنا در برنامه ی راهبردی آزمون های کانون، بعضی از آزمون های جامع سکوی مقایسه هم هستند.

اولین دوران جمع بندی، در پایان دی ماه و آغاز بهمن ماه ، با آزمون های جامع ۲۱ دی و ۵ بهمن برگزار می شود. اگر در دوران جمع بندی پایانی ، منابع آمادگی و مطالعه ی شما کتاب های زرد اختصاصی است ، در دوران جمع بندی اول (جمع بندی نیم سال اول در۲۱ دی و اولین جمع بندی پایه در۵ بهمن) منبع آمادگی و آزمون برای شما کتاب های جمع بندی است.

کتاب های جمع بندی ، شامل سه کتاب است : کتاب جمع بندی پایه ، کتاب جمع بندی دوازدهم و کتاب جمع بندی عمومی . ویژ گی این کتاب های جمع بندی این است که، سوال ها به صورت آزمون جامع ارائه شده اند و دانش آموزان ، با آزمون های جمع بندی ، تمرین می کنند. تست ها به صورت جمع بندی و نه به صورت مبحثی ارائه می شوند. کتاب های جمع بندی ابزارهایی هستند که برای دوران جمع بندی آماده شده اند و متناسب با روش بازیابی که مناسب ترین روش آمادگی و مطالعه در دوره های جمع بندی است تدوین شده اند.

دومین دوران جمع بندی ، دوره ی طلایی نوروز است . آزمون های ۷ فروردین و ۱۶ فروردین نیز به صورت آزمون های جامع ( جمع بندی ) برگزار می شوند : آزمون ۷ فروردین ، دومین جمع بندی پایه در طول سال تحصیلی است. نتایح این آزمون را می توانید با نتایج آزمون ۵ بهمن مقایسه کنید و از میزان پیشرفت خود طی دو ماه آگاه شوید. آزمون ۱۶ فروردین دومین جمع بندی نیم سال اول است و شما می توانید نتایج این آزمون را با نتایج آزمون ۲۱ دی مقایسه کنید و از میزان پیشرفت خود طی سه ماه آگاه شوید .این آزمون های جمع بندی شما را برای دوران جمع بندی پایانی آماده می کند. اگر می بینید که دانش آموزان کانونی در اقصا نقاط کشور در روستاها و شهرهای کوچک و متوسط با آرامش و بدون اضطراب در آزمون اصلی شرکت می کنند به خاطر این است که در طول سال با یک برنامه ی راهبردی منظم و موثر مطالعه می کنند و حجم زیاد مباحث و کتاب ها را در این برنامه مسلط می شوند و در هر دو یا سه ماه و در هر پروژه با آگاهی بیشتر مسیر خود را تصحیح می کنند و به پیش می روند.

دوره‌ی طلایی نوروز هم یک دوره ی جمع‌بندی است و کتاب نوروز که ابزار و منبع این دوره است به صورت آزمون های مبحثی آماده شده است. کتاب های نوروز به گونه ای تدوین شده اند که هم برای مطالعه ی مبحثی و هم برای اجرای روش بازیابی با آزمون دادن کاربرد دارند.

توجه کنید که انتخاب روش مطالعه در دوره های آمادگی برای امتحان و در دوره های جمع بندی، جزء مهارت های فراشناختی شماست و شما هستید که باید تشخیص دهید کدام روش برای یادگیری شما مناسب تر است . ممکن است شما کماکان ترجیح دهید که ابتدا درس بخوانید و سپس آزمون بدهید اما بهتر است چند بار روش بازیابی را تمرین کنید و اگر دیدید راندمان مطالعه تان را افزایش می دهد خودتان تصمیم بگیرید که کدام روش برایتان موثرتر است . روش بازیابی، روشی دشوارتر است. اما وقتی سخت تر یاد می گیرید بهتر و موثرتر یاد می گیرید و پیشرفتتان بیشتر می شود.

روش بازیابی را بشناسید . چند بار تمرین کنید و اگر برایتان موثر تر از روش دوباره خوانی و تکرار بود ابتدا در دوره های امتحانی و دوره های جمع بندی و سپس در طول دوران تحصیل خود اجرا کنید.