"کتابها یا کتاب خوانها ؛ مسأله این است"
نویسنده : حمید حمیدپناه
ﺩﺭ ﺑﺮﻫﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎﺯﯼ ﺭﺳﯿﺪﻩﺍﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺍﻋﺼﺎﺭ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺳﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ، ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻣﺘﻦﻫﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻣﺘﻦﻫﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻭ ﻣﻮﺟﺰ ﺭﺍ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ، ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﻫﻢ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﺠﺎﺯﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﻧﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ.
ﺑﺪﻭﻥ ﺷﮏ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺳﯿﻄﺮﻩ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎﺯﯼ، ﺗﻌﺪﺩ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ، ﺷﺒﮑﻪﻫﺎﯼ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ﻭ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩﺍﯼ ﻫﺴﺘﯿﻢ، ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﻭ ﺣﺠﻢ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺗﺴﻠﻂ ﻭ ﺗﻔﺴﯿﺮﮔﺮﺍﯾﯽ ﻧﺴﻞ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﻞﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ - ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ- ﻧﯿﺴﺖ.
ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ، ﭘﺪﯾﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﮐﻤﺮﻧﮓﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭﺍﻫﺎﻟﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﻼﺵ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
ﺍﺯ ﻣﻈﻠﻮﻣﯿﺖ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﺷﻤﺎﺭﮔﺎﻥ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﮔﻼﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺍﺯ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﺪ ﻏﺬﺍﯾﯽ ﻭ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺒﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ...
ﺍﻣﺎ ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﯿﺴﺖ؟
ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﯾﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﻧﺨﻮﺍﻥ ﻫﺎ؟
ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻭ ﻣﻐﻔﻮﻝ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺁﺳﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺍﺫﻫﺎﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎﯼ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﺎﮎ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ؟
ﺧﺎﻟﯽ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭﺩﻧﺎﮎ ﺍﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﺎﻟﯽ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﯾﺪﻩﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺭﻭﺯ؟
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ، ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﮐﻤﯽ ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﺑﻪ ﻭﻗﺎﯾﻊ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪ. ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﮕﺮﺍﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﮔﺮﺍﻧﻘﺪﺭ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻋﺪﻩﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﮐﺘﺎ ﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺗﻨﻬﺎ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﯾﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ. ﻗﻄﻌﺎً ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ، ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﻭ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ، ﺍﯾﺪﻩﻫﺎ ﻭ ﺧﻼﻗﯿﺖﻫﺎﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ، ﺭﺷﺪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺷﺘﺎﺏ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﺍﮔﯿﺮﮐﺮﺩﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻝ ﮐﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺷﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ، ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺄﻧﻮﺱ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﮐﺮﺩ. ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺎﺯﯼ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺭﻭﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﯿﻢ، ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﯿﺰﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺩﺭﺳﯽ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻏﯿﺮﺩﺭﺳﯽ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﮐﻨﻨﺪ، ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻓﮑﺮﯼ) ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺮﻭﯾﺞ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﯽ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﯾﻦ ﻧﺴﻞ ﮐﻪ - ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ- ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﯿﭽﯿﺪﻩ ﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ، ﺍﺯ ﺍﻻﻥ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻥ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭﺳﺖ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﯾﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻠﮑﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﻧﺴﻞ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺍﯾﺮﻩ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺳﯽ ﻭ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﯿﭻ ﺣﻮﺯﻩ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
[published by Babak Pajoohaan]