..

مطلبی از میان آرشیو

مردم کردستان سوریه در میان بیم و امید

✍️صلاح مازوجى

نیروهای سیاسی اصلی کردستان سوریه همراه با چندین تشکل مدنی در شمال شرق این کشور، روز سه شنبه دوازدهم نوامبر ۲۰۱۳، تشکیل شورای خودگردان انتقالی برای اداره مناطق تحت کنترل خود را اعلام کردند. اعلام این تشکیلات خود گردان بدنبال چهار ماه تلاش این نیروها و مشورت و رایزنی و پس از آن صورت گرفت که نیروهای مسلح کردستان، پیروزی های چشم گیری را در مقابله با تعرض گروههای تروریست ارتجاع اسلامی به مناطق کردنشین، به دست آوردند. این حکومت خودگردان موقت از سه ناحیه عفرین، جزیره و کوبانی تشکیل می شود که قرار است از طریق یک انجمن ۸۲ نفره به نمایندگی کردها، اعراب، ترکمان ها، آشوريان و ديگر اقليت ها اداره شود. اعلام تشکیل حکومت خودگران انتقالی در مناطق کرد نشین سوریه، ساعاتی پس از آن صورت گرفت که ائتلاف ملی اپوزیسیون سوریه، از تشکیل دولت موقت برای اداره مناطق تحت کنترل مخالفان حکومت بشار اسد، خبر داده بود.

کردستان سوریه مدتها بود که در خلاء یک سیستم اداری که اداره امور این مناطق را بر عهده بگیرد بسر می برد. پیشتر "صالح مسلم" دبیر حزب اتحادیه دموکراتیک (پ ی د) در کردستان سوریه گفته بود: ''بحران در سوریه پایان نزدیکی ندارد، در کردستان سوریه نیاز جدی برای ایجاد دولت محلی جهت اداره امور وجود دارد". شیرزاد ایزدی سخنگوی حزب "شورای ملت" در کردستان سوریه نیز تایید کرد که این تشکیلات خودگردان موقت خواهد بود و این تشکیلات اقدامات لازم برای برگزاری انتخابات در مناطق کردنشین سوریه را آغاز خواهد کرد.

به دنبال اعلام حکومت خود گردان از جانب نیروهای سیاسی کردستان سوریه، "شورای ائتلاف مخالفین سوری" بلافاصله طی بیانیه ای "اقدام نیروهای سیاسی کردستان برای ایجاد یک نظام خودگردان، را گام برداشتن در مسیر تجزیه طلبی دانست و ایجاد دولت جدید را دشمنی با انقلاب مردم سوریه معرفی کرد".

همزمان "احمد داوداوغلو" وزیر امور خارجه‌ی ترکیه ضمن متهم کردن "حزب اتحاد دموکراتیک" (پ ی د) به همکاری با رژیم بشار اسد و انحصار طلبی در کنترل امور کردستان، اعلام خودگردانی به شکل یک طرفه و غیررسمی در کردستان سوریه را غیر قابل قبول دانست. رییس اقلیم کردستان عراق نیز در موضعگیری مشابهی، این اقدام "حزب اتحاد دموکراتیک" (پ ی د) را محکوم کرد و با انتشار بیانیه ای این حزب را به تک روی و در معرض خطر قرار دادن سرنوشت مردم کرد متهم کرد و نسبت به عواقب آن هشدار داد. در این بیانیه "پ ی د" بی جهت متهم شده که کردها را دچار یک جنگ خطرناک کرده و موجب آوارگی ده ها هزار تن از شهروندان کرد شده است.

تردیدی نیست که تشکیل دولت خودگردان انتقالی در کردستان سوریه محصول توازن قوایی است که در دل بحران خونین سوریه بین نیروهای متخاصم در چند جبهه شکل گرفته است. بحرانی که نزدیک به سه سال از عمر آن می گذرد و دخالت حکومت های ارتجاعی در منطقه و قدرت های امپریالیستی در سطح بین المللی در این بحران و تقابل منافع این قدرت ها بحران را تشدید کرده و مردم را از هر سو در منگنه قرار داده است، بطوریکه تاکنون بیش از ۱۰۰ هزار کشته، صدها هزار معلول جنگی و بیش از 6 میلیون آواره از خود بجای گذاشته است.

حدود دو سال پیش، قدرت های جهانی و منطقه ای از آنجا که به شدت نگران پیشروی جنبش عادلانه مردم سوریه که فارغ از هر گونه تفاوت ملی و مذهبی، متحدانه علیه رژیم هار و سرکوبگر بشار اسد مبارزه می کردند، بودند، برای کنترل و تغییر مسیر مبارزات انقلابی مردم دست به¬ کار شدند. سوریه عملا به میدان تاخت و تاز و دخالت دولت های اروپایی، آمریکا، ترکیه و عربستان و حتی شیخ نشین¬های خلیج تبدیل شد. این دولت¬ها با دامن زدن به گرایش¬های راست و ارتجاعی، با زمینه¬ سازی جهت دخالت نظامی، افق پیشاروی جنبش حق طلبانه توده¬ها را تیره و تار کردند. دولت¬ روسیه در پشتیبانی از رژیم سوریه سنگ تمام را گذاشت. جمهوری اسلامی از همان آغاز مبارزات مردم سوریه، به پشتیبانی از رژیم سوریه پرداخت و جدای از کمک¬های تسلیحاتی و تدارکاتی، واحدهایی از نیروهای سپاه پاسداران را نیز برای سرکوب مردم معترض به این کشور اعزام نمود. حزب الله لبنان در پشتیبانی از حکومت سوریه وارد این جنگ شد و تناسب نیرو در جبهه های جنگ را به نفع رژیم بشار اسد تغییر داد.

در این کشمکش ها جامعه سوریه دچار چند دستگی و تفرقه شد و شعله ور شدن آتش کینه و نفرت قومی و مذهبی جای همزیستی صلح آمیز را گرفت. فضای جامعه به شدت جنگی و ناامن شد و سوریه عملا به میدان کشمکش قدرت¬های منطقه¬ای و جهانی تبدیل گشت.

بر متن گسترش جنگ داخلی در سوریه که هر روز ابعاد تازه ای بخود می گرفت رژیم بشار اسد که خود را تحت فشار نیروی های "ارتش آزاد" و گروه های مسلح اسلامی در جبهه های جنگ می دید در یک توافق دوفاکتو و غیر رسمی نیروها و نهادهای امنیتی اش را از مناطق کردستان سوریه خارج کرد و نیروهای وابسته به حزب اتحاد دموکراتیک (پ ی د) و دیگر گروه های سیاسی در شهرها و روستاهای کردستان مستقر شدند. این اوضاع از یک سو پیامد توازن نیرویی بود که در دل بحران سوریه شکل گرفته بود و از سوی دیگر محصول سال ها مبارزه عادلانه مردم کردستان علیه دولت مرکزی بود که بر متن آن کردستان به یک جامعه حزبی تبدیل شده بود و احزاب سیاسی در آن از پایه اجتماعی برخوردار بودند. اما استقرار نیروهای سیاسی کردستان کماکان خلاء یک سیستم اداری که در غیاب نهادهای وابسته به دولت مرکزی اداره امور مناطق کردستان را بر عهده بگیرد را بحال خود باقی گذاشت. حکومت خودگردان موقت در کردستان سوریه تحت تأثیر این شرایط عمومی و تحت فشار این نیاز واقعی شکل گرفت. اینکه آیا این تشکیلات خودگردان می تواند منافع اکثریت مردم کردستان سوریه را نمایندگی کند، دقیقا به این بستگی دارد که این تشکیلات در تعیین استراتژی سیاسی تا چه اندازه پایبندی به منافع مردم زحمتکش و ستمدیده را در صدر اولویت های خود قرار می دهد و در عمل تا چه اندازه فضای جامعه را برای فعالیت سیاسی آزادانه و شکل گیری و برپایی نهادهای حاکمیت توده ای آماده می کند انتظاری که احزاب ناسیونالیست خواهان برآوردن آن نیستند و ایجاد چنین موقعیتی را بزیان قدرت و حاکمیت خود میدانند.

اما باوجود این ، همینکه نیروهای تشکیل دهنده حکومت خودگردان، پیشاپیش مردم کردستان سوریه را از زیر منگنه و پیامد های فاجعه بار جنگ ارتجاعی نیروهای دولتی و جبهه ارتجاعی نیروی اپوزیسیون بیرون کشیده اند، یک دستاورد مهم است. در عین حال واقعیت این است که همین تجربه و دستاورد مثبت اکنون در معرض تهدید قدرتهای ارتجاعی محلی و منطقه ای قرار گرفته است.

دولت ترکیه از اینکه شکل گیری حکومت خودگردان در کردستان سوریه و ثبات در این منطقه توازن نیرو را به سود مبارزه مردم کرد ترکیه تغییر می دهد و گشایشی جدی برای فعالیت نیروی های پ ک ک و حضور آن در جوار مرزهای مشترک با ترکیه را فراهم می آورد، شدیدا بیمناک است. از اینرو دولت ترکیه در همانحال که به سبک دولت نژادپرست اسرائیل با احداث دیوار حائل در نوار مرزی مشترک با کردستان سوریه محدودیت های بیشتری را به مردم این مناطق تحمیل می نماید، همواره در تلاش بوده که با تقویت گروه تروریستی النصره و دیگر جریانات اسلام گرا مردم کردستان سوریه و نیروهای سیاسی فعال در این منطقه را مورد تعرض قرار دهد. دولت ترکیه همزمان با تکیه بر همکاری متحدین خود در بین نیروهای منطقه ای در تلاش است که نقشه های خودش را در کردستان سوریه پیش ببرد. از جمله دولت ترکیه هم اکنون گروههای مسلح افراط گرای اسلامی را که در مناطق مرزی مستقر هستند، برای حمله به مناطق کردنشین تقویت میکند و نیز در تدارک تشدید اختلافات بین گروههای مختلف کرد و زمینه سازی برای برپائی جنگ داخلی در کردستان است. 

رژیم جمهوری اسلامی که از همان ابتدا در تقلا بوده نیروهای اصلی کردستان سوریه را بعنوان یک ابزار سیاسی جهت دستیابی به اهداف استراتژیکش در سوریه بکار گیرد، خنجرش از همه زهرآگین تر است. رژیم جمهوری اسلامی در همانحال که در کوتاه مدت سعی کرده رژیم بشار اسد را از زیر ضرب نیروهای سیاسی کردستان خارج نماید اما در اصل برای دوران بعد از سقوط بشار اسد سرمایه گذاری کرده است. از نظر جمهوری اسلامی در صورتی که تمام راه ها برای جلوگیری از سقوط دیکتاتوری بشار اسد به بن بست برسد، آنگاه سناریوی تجزیه سوریه از دیدگاه منافع جمهوری اسلامی جاده صاف کن تشکیل دولت شیعه علوی با چشمنداز تسلط بر کردستان خواهد بود. در آنصورت اگر چه دولت شیعییان علوی کوچک تر می شود اما همچنان پایگاه قابل اتکایی برای حزب الله لبنان باقی خواهد ماند و آنچه که جمهوری اسلامی آنرا "محور مقاومت" می نامد حفظ خواهد شد.

شورای ائتلاف مخالفین سوری بلافاصله طی بیانیه ای از موضعی شووینیستی"اقدام نیروهای سیاسی کردستان برای ایجاد یک نظام خودگردان، را گام برداشتن در مسیر تجزیه طلبی دانستند و دشمنی خود را با آن اعلام کردند.

دولت آمریکا با پشتیبانی خود حضور برخی از نیروهای کردستان در شورای ائتلاف مخالفین سوری قصد خود را آشکار کرده است. آمریکا می خواهد که نیروهای کرد سوریه با ائتلاف مخالفین ملحق شوند و در راستای منافع وی در هر دو جبهه هم علیه دولت بشار اسد و هم علیه نیروهای القاعده و گروه موسوم به "امارت اسلامی عراق و شام"، بجنگند. دولت روسیه می خواهد نیروهای مسلح کردستان دوش به دوش حزب الله لبنان برای بقاء رژیم بشار اسد بجنگند.

در میان پیچیدگی های این اوضاع و دام هایی که برای مردم کردستان سوریه گسترانده شده است فقط آن نیرویی می تواند مردم کردستان را از این گذرگاه ها عبور دهد و منافعشان را نمایندگی کند که باور به نقش توده های مردم را به محک پراتیک زده باشد. نیروهای سیاسی کردستان سوریه که ابتکار عمل اعلام تشکیلات خودگران کردستان سوریه در دست داشته اند تنها در صورتی می توانند اعمال نفوذ و فشارهای جمهوری اسلامی را خنثی نمایند که به قدرت توده های مردم کردستان متکی باشند. در چنین شرایطی مردم ستمدیده کردستان سوریه تنها با حضور در صحنه مبارزه سیاسی و با متشکل کردن صفوف خود قادر خواهند شد زمینه های دخالت مستقیم خود در سیاست و اداره امور جامعه را فراهم کنند و دخالت رژیم جمهوری اسلامی و دیگر قدرتهای ارتجاعی در منطقه را خنثی نمایند.

مردم کردستان سوریه در دل اوضاع پیچیده کنونی بیش از هر زمان دیگری به حمایت و پشتیبانی مردم آزادیخواه در کشورهای منطقه و سراسر جهان نیاز دارند. مردم مبارز کردستان عراق که درد و آزار جنگ و آوارگی و زندگی کردن در سایه این نوع تهدید ها را تجربه کرده اند نباید بگذارند که هیچ نیرویی اعمال فشار بر مردم کردستان سوریه را به وثیقه تأمین اهداف حقیر سیاسی خود تبدیل بنماید.

 نوامبر ۲ق۰۱۳