...

Вазирлар Маҳкамасининг “Қишлоқ хўжалиги экинларининг йўқолиб кетиш хавфи остида бўлган маҳаллий навларини қайта тиклаш ва улар асосида органик уруғчиликни ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори лойиҳаси эълон қилинди.

Қайд этилишича, ҳудудларда тупроқ-иқлим шароитидан келиб чиқиб, сифатли, экспортбоп, йўқолиб кетиш хавфи остида бўлган маҳаллий навларнинг селекциясини ва бирламчи органик уруғчилигини ташкил этиш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштиришда минерал ўғитлар, заҳарли кимёвий препаратлардан тизимсиз фойдаланиш ҳисобига экологик вазият ёмонлашиши каби кўплаб муаммолар сақланиб қолмоқда:

биринчидан, республикада йўқолиш хавфи остида турган қишлоқ хўжалиги экинлари навларини яхшилаш йўналиши бўйича селекция ишларини ташкил этиш учун илмий-тадқиқот институтлари замонавий лаборатория асбоб ускуналари билан ҳамда маблағ билан етарли даражада таъминланмаган;

иккинчидан, республикада қишлоқ хўжалиги экинларининг ноёб таъм ва фойдали хўжалик белгиларига эга бўлган маҳаллий навлари генофондини бойитиш, сақлаш ва ўрганиш ишлари талаб даражасида ташкил этилмаган;

учинчидан, қишлоқ хўжалиги йўналишидаги илмий-тадқиқот институтларида қишлоқ хўжалиги экинларининг йўқолиб бориш хавфи остида турган навлари бирламчи уруғчилигини тиклаш асосида ички ҳамда ташқи бозорлар учун органик уруғчилик тизими йўлга қўйилмаган;

тўртинчидан, қишлоқ хўжалиги экинларининг генофондини сақлаш объектлари техник ҳолати замон талабига жавоб бермайди, уруғликларни қайта ишловчи, тозаловчи, сараловчи, қадоқловчи махсус техникалар мавжуд эмас, мавжудлари эса таъмирталаб;

бешинчидан, ҳозирда органик қишлоқ хўжалигини шу жумладан органик уруғчилик тизимини йўлга қўйишнинг илмий–амалий асослари ҳамда ҳуқуқий асосларини яратиш масалалари ҳал этилмаган. Бу борадаги ишлар илмий маърузалардан нарига ўтмаган.

Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Инновацион ривожланиш вазирлиги, Фанлар академияси:

қишлоқ хўжалиги экинларининг маҳаллий тур ва навлари бўйича йўқолиб кетиш хавфи остида бўлганлигини баҳолашга имкон берувчи мезонларни ишлаб чиқади;

ишлаб чиқилган мезонлар асосида республикада йўқолиб кетиш хавфи остида бўлган қишлоқ хўжалиги экинларининг маҳаллий тур ва навлари бўйича реестрини шакллантиради.

Иқтисодиёт ва саноат вазирлиги, Молия вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги йўқолиб кетиш хавфи остида бўлган маҳаллий нав намуналарини мавжуд генетик банк базасидан фойдаланган ҳолда рўйхатдан ўтказиш ҳамда маҳаллий илмий экспедициялар ташкил қилиш орқали генетик банкни бойитишнинг илмий, ташкилий ва молиявий жиҳатларини қамраб олган асослантирилган таклифлар ишлаб чиқади ҳамда кўриб чиқиш учун Вазирлар Маҳкамасига тақдим этади. Бунда:

республикада 2021-2022 йилларда замонавий технологиялар асосида қишлоқ хўжалиги экинларининг миллий генофондни сақлаш учун махсус объект генбанкларни таъмирлаш, жиҳозлаш ишларини ташкил этиш;

қишлоқ хўжалиги соҳасидаги илмий-тадқиқот институтларида ташкил этилган қишлоқ хўжалиги экинлари генофондини эксплуатация қилиш билан боғлиқ жорий харажатлар сметаси ва молиялаштириш манбаларини аниқлаш;

қишлоқ хўжалиги экинлари генетик ресурсларини замонавий сақлаш объектларини қуриш, таъмирлаш ишларини молиялаштириш манбаларини аниқлаш, шу жумладан Халқаро молия институтларининг маблағларини жалб этиш масалалари кўзда тутилади.

Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат таъминоти илмий-ишлаб чиқариш маркази, Фанлар академияси 2020 йилнинг март ойига қадар:

органик қишлоқ хўжалиги ва шу жумладан органик уруғчилик тизимини йўлга қўйишнинг ташкилий-иқтисодий ва молиявий масалаларини қамраб олган илмий асосларини ишлаб чиқишга қаратилган амалий;

қишлоқ хўжалиги экинларининг ноёб маҳаллий навлари генофонди асосида ҳосилдорлиги ва маҳсулот сифати юқори бўлган, транспортбоп, жаҳон бозори талабларига мос келадиган навлари ва дурагайларини яратиш бўйича фундаментал тадқиқотлар грант танловларини ташкил этади.

Инновацион ривожланиш вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат таъминоти илмий-ишлаб чиқариш маркази тизимидаги илмий-тадқиқот муассасаларини жалб қилган ҳолда 2020 йилнинг апрель ойига қадар республикада 2020-2025 йилларга мўлжалланган қишлоқ хўжалиги экинлари навларининг юқори сифатли органик уруғликларини ишлаб чиқиш бўйича истиқболли намунавий технологик карталар ишлаб чиқади.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўсимликлар карантини давлат инспекцияси, Фанлар академияси, “Ўзагрокимёхимоя” АЖ билан биргаликда қишлоқ хўжалиги экинларининг органик уруғчилик тизимини ривожлантиришни эътиборга олган ҳолда қишлоқ хўжалиги экинларида учрайдиган касаллик ва зараркунандаларга биологик усулда кураш ишларини тизимли равишда амалга ошириш бўйича манзилли чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқадилар ҳамда ижросини таъминлайдилар.

Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Иқтисодиёт ва саноат вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги билан биргаликда 2021-2022 ўқув йилидан бошлаб Тошкент давлат аграр университети ва унинг филиалларида қишлоқ хўжалиги экинлари навларининг органик уруғчилиги ва уруғшунослиги бўйича таълим йўналишини ташкил этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқади.

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Уруғчиликни ривожлантириш маркази қишлоқ хўжалиги экинларининг йўқолиб бориш хавфи остида турган ноёб сифат хусусиятларига эга бўлган маҳаллий навларининг юқори ҳосилли, сифатли, жаҳон андозаларига мос экспортбоп маҳсулотлар етиштириш имконини берувчи навларининг органик уруғларини кўпайтириш ҳамда маҳсулот ишлаб чиқарувчи субъектларга мунтазам равишда етказиб беришнинг самарали тизимини йўлга қўяди.

Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги, Фанлар академияси, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги қишлоқ хўжалиги экинларининг йўқолиб бориш хавфи остида турган маҳаллий навлари бўйича юқори авлодли органик уруғликлар етиштириш билан шуғулланувчи уруғчилик фермер хўжаликлари танловларини ўтказиш мезонлари ва шартларини ишлаб чиқади ҳамда белгиланган тартибда тасдиқлайди.

Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, “Ўзстандарт” агентлиги ва Адлия вазирлиги билан биргаликда йўқолиб бориш хавфи остида турган қишлоқ хўжалиги экинларининг навлари бўйича ишлаб чиқилган юқори авлодли уруғликларни мажбурий сертификатлаш тартибини ишлаб чиқишади ҳамда белгиланган тартибда тасдиқлайди.

Белгилаб қўйилишича:

йўқолиб бориш хавфи остида турган қишлоқ хўжалиги экинларининг ишлаб чиқарилган юқори авлодли органик уруғликларини сертификатлаш, бундай ваколат олиш учун аккредитациядан ўтган давлат органлари томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади;

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Уруғчиликни ривожлантириш маркази қишлоқ хўжалиги экинларининг органик уруғликлар электрон базаси шакллантирилади.

Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва саноат вазирлиги, Молия вазирлиги, Инновацион ривожланиш вазирлиги, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги манфаатдор вазирлик ва идоралар билан биргаликда қишлоқ хўжалиги экинларининг йўқолиб бориш хавфи остида турган маҳаллий навлари бўйича юқори авлодли органик уруғликлар етиштириш билан шуғулланувчи оригинаторлар ва уруғчилик фермер хўжаликларини иқтисодий рағбатлантириш юзасидан таклифлар ишлаб чиқади ҳамда тасдиқлаш учун белгиланган тартибда Вазирлар Маҳкамасига киритишни таъминлайди.

Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат таъминоти илмий-ишлаб чиқариш маркази ҳамда Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг илмий-тадқиқот институтлари ривожланган давлатларнинг илғор тажрибаларини эътиборга олган ҳолда қишлоқ хўжалиги экинлари навлари бўйича бирламчи органик уруғчилик тизимини ташкил этиш юзасидан илмий асосланган тавсиялар, қўлланмалар ишлаб чиқиб жойларда илмий-амалий, кўргазмали семинарлар тарзида фермер хўжаликларига етказиб беришни ташкил этадилар.

kun.uz

@AGROBLOGER