...

Пестицидлар (кимёвий воситалар) – зараркунандаларга қарши ишлатилиши мумкин бўлган барча кимёвий воситаларнинг умумлашган номи.

Пестицидлар [лот. pestis – мараз, caedo – ўлдираман], заҳарли кимёвий моддалар – ўсимлик зараркунандалари ва касалликлари, бегона ўтлар, шунингдек, ёғоч, пахта толаси маҳсулотлари, жун, тери зараркунандалари, уй ҳайвонларининг хавфли касалликлари қўзғатувчиларига қарши курашишда фойдаланиладиган кимёвий моддалар. Пестицидлар тирик организмлар ҳужайраларига кириб уларнинг физик ва кимёвий хусусиятларини ўзгартиради. Ҳужайранинг оқсил ва бошқа(лар) моддалари билан кимёвий реакцияга киришиб, уларни чўкмага туширади, ферментлар фаоллигини заифлаштиради, модда алмашинуви жараёнини бузади ва ҳужайрани ҳалокатга олиб келади.

Пестицидлар қўлланиш объекти, организм ичига кириш йўли, таъсир қилиш характери ва кимёвий таркибига кўра таснифланади. Қандай зарарли организмга қарши ишлатилиши, яъни қўлланиш объектга қараб, пестицидлар қуйидаги турларга бўлинади:

Инсектицидлар – ўсимликларни зарар келтирадиган ҳашаротлардан сақлаш учун фойдаланиладиган кимёвий препаратлардир, яъни ҳашаротларни қириб ташлайдиган воситалар. Уларни ўсимликларга пуркаш ёки олдиндан тупроққа киритиш йўли билан ишлатилади.

Родентицидлар – ўсимликларга зарар келтирувчи кемирувчиларга қарши ишлатиладиган кимёвий препаратлар бўлиб, кемирувчиларни захарлаш йўли билан тугатиш учун ишлатилади.

Фунгицидлар – ўсимликларнинг замбуруғли касалликлар қўзғатувчиларига қарши курашиш учун ишлатилади. Улар уруғларга ишлов бериш воситаларига, тупроққа ишлов бериш бериш препаратларига ва вегетация вақтида ишлов бериш дори-дармонларига бўлиниши мумкин.

Нематоцидлар – нематодаларга қарши курашадиган воситалар.

Акарицидлар – ўсимликхўр каналарга қарши курашадиган воситалар.

Лимацидлар – шиллиқ куртларга қарши курашадиган воситалар.

Бактерицидлар – бактерияларга – ўсимликлардаги касаллик қўзғатувчиларига қарши воситалар.

Гербицидлар – қишлоқ хўжалиги экинлари орасидаги бегона ўтларга қарши курашишда ишлатиладиган воситалар.

Десикантлар - ўсимликларнинг тезроқвояга етишишини (масалан, пахта) ва теримни тезлатишни, ёки бутунлай қириб ташлаш мақсадида ўсимлик илдизларини қуритиш учун қўлланиладиган моддалар.

Дефолиант – дарахт ва ўсимликлардан баргларини йўқотадиган гербицид.

Арборицидлар – бута ва чала бута ўсимликларга қарши қўлланиладиган воситалар.

Аттрактантлар – ҳашаротларни жалб қилувчилар воситалар.

Репеллентлар – ҳашарот ва куларни чўчитадиган моддалар.

Комплекс таъсир кучига эга бўлган пестицидлар ҳам бор. Масалан, уруғликни дорилашда ишлатиладиган пестицидлар фунгицид, бактерицид, инсектицид ва бошқа(лар) вазифаларни бажариши мумкин.

Пестицидларнинг кутиш вақти деб, улар билан ўсимликка охирги марта ишлов беришдан, то ҳосил йиғиб олингунча бўлган вақтга айтилади. Ишлов беришлар сони деб вегетация даврида ушбу препарат билан ўсимликка неча марта ишлов берилганлиги тушунилади.

@AGROBLOGER канали