★✧❁﷽❁✧★

کانال پدر مهربان

کانال شکست مدعی یمانی

« اولین مجموعه تخصّصی مهدویت و نقد مدّعیان دروغین »

🔹🍃🌸⊰𖠁⊱⊰𖠁⊱⊰𖠁⊱━═━━═━ا

بخش دوم: روایات

روایت چهارم، حدیث ولایت:

 «علی منّی و أنا من علی و هو ولیّکم من بعدی» یا: «أنت ولیّ کلّ مومن بعدی» یا: «إنّک ولیّ المومنین من بعدی».

ترجمه: «علی از من است و من از علی هستم و او سرپرست شما بعد از من است».

بررسی سند حدیث:

لفظ اول را ابن ابی شیبه روایت کرده و آن را صحیح دانسته همچنانکه سیوطی در جمع الجوامع، متقی هندی ابن جریر طبری و بدخشی در مفتاح النجاة و نیز در تحفة المحبین آن را صحیح دانسته اند. نیز امام احمد ترمذی در صحیح امام نسائی ابویعلی ابن حبّان در صحیح محب الدین طبری طبرانی در معجم کبیر و چندین جا از معجم اوسط حاکم نیشابوری ـ که بعد از نقل آن نگاشته: این حدیث طبق شرط مسلم و بخاری صحیح است ولی آن دو این را روایت نکرده اند و در جای دیگر نگاشته: سند این حدیث صحیح است ـ ابو نعیم اصفهانی خوارزمی بیهقی راغب اصفهانی متقی هندی در جای دیگر ابن المغازلی و دیلمی نقل کرده اند.

همچنانکه لفظ دوم را طیالسی صاحب استیعاب با ذکر صحت و وثاقت راویانش مزّی با تصریح به صحت و وثاقت راویانش و نزدیک به این لفظ را امام احمد نقل کرده اند. لفظ سوم را نیز خطیب بغدادی و نزدیک به آن را زرندی متقی هندی رافعی ابن اثیر ابن طلحه شافعی با تصریح به صحتش گنجی شافعی محب الدین طبری در دو کتابش حموینی و ذهبی در دو کتابش نقل کرده اند.

نیز در کتابهای الإصابه، فتح الباری، إرشاد الساری، مرقاة، نزل الأبرار، إسعاف الراغبین، ینابیع المودة، معرفة الصحابة، البدایة و النهایة و سیَر أعلام النبلاء ثبت شده است. همچنین بخاری اصل این حدیث را نقل کرده اما جمله «إنّه ولیّکم بعدی» را نیاورده است.

این حدیث با الفاظ دیگری هم نقل شده مثل: «أنت إمام کلّ مومن و مومنة و ولیّ کلّ مومن و مومنة بعدی» و: «یا أیّها الناس هذا ولیّکم بعدی فی الدنیا و الآخرة فإحفظوه» .

📜نیز ابن عساکر الفاظ مختلف این حدیث را در کتابش ثبت نموده از جمله:

الف) «یا بریده أ لست أولی بالمومنین من أنفسهم»؟ فقلت: بلی یا رسول الله. قال: «من کنت مولاه فعلیّ مولاه».

ب) «علیّ مولی من کنت مولاه»

ج) «من کنت مولاه فعلیّ مولاه»

د) «علی بن ابیطالب مولی من کنت مولاه»

ر) «من کنتُ ولیّه فعلیّ ولیّه»

ز) «علی بن ابیطالب مولی کلّ مومن و مومنة و هو ولیّکم بعدی»

س) «و هو ولیّکم بعدی»

ش) «إنّ علیاً ولیّکم بعدی»

ل) «و هو ولیّ کلّ مومن بعدی»

و) «و أنت ولیّ کلّ مون من بعدی» و لفظ اخیر را ابن اثیر نیز نقل کرده است .

🔍بررسی دلالت حدیث:

1- قطعاً یکی از معانی «ولیّ» متولی امور و حاکم و سرپرست است همچنانکه نیشابوری در تفسیر آیه شریفه

«الله ولیّ الذین آمنوا» نگاشته: یعنی خدا متولی امور مومنان است و فعیل(ولیّ) به معنای فاعل (والی) آمده است .

2- از آنجا که پیامبر صلی الله علیه وآله ولیّ بودن امیرالمومنین علیه السلام را به بعد از وفات خویش موکول کرده اند به وضوح دانسته می شود که مراد از «ولیّ» متولی و حاکم و سرپرست است زیرا معانی دیگر «ولیّ» مثل محبّ یا ناصر بودن نسبت به مومنین اختصاصی به بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله ندارد و این صفات در زمان حیات آن حضرت نیز برای امیرالمومنین علیه السلام بوده است.

3- طبق تصریح این حدیث، حضرت علی علیه السلام ولیّ کل مومنان است حال اگر خلفاء ثلاث مومن بوده اند حضرت علی علیه السلام ولیّ آنها نیز هست و آنها حق خلافت بر ایشان را نداشتند و حکومت غیر ولیّ بر ولیّ باطل است و اگر مومن نبوده اند نیز سزاوار خلافت نبوده اند.

توجه به صدر روایت: عموم اهل سنت نقل کرده اند که پیامبر صلی الله علیه وآله علی علیه السلام را با لشکری برای فتح منطقه ای فرستاد. لشکر اسلام پیروز شد و غنائمی به دست آورد. امیرالمومنین علیه السلام کنیزی را از میان غنائم برای خود برداشت. خالدبن ولید بسیار ناراحت شد و عده ای از جمله بریده را به خدمت پیامبر صلی الله علیه وآله در مدینه فرستاد تا از امیرالمومنین علیه السلام شکایت کنند. آن جماعت خدمت پیامبر صلی الله علیه وآله رسیدند و بریده شروع به شکایت از تصرف ناحق علی علیه السلام ـ به نظر خودش ـ در غنائم کرد اما حضرت رسول صلی الله علیه وآله در پاسخ شکایت او فرمودند: «إنّه ولیّکم بعدی» و تنها وجهی که می تواند این جمله را به عنوان جواب بریده تصحیح کند آنست که بگوییم مراد حضرت از کلمه «ولیّ» اولی به تصرف است تا جواب بریده داده شده باشد که اگر علی علیه السلام کنیز را برای خود برداشته، او بعد از من سرپرست و صاحب اختیار همه شماست پس جایی برای اعتراض نیست. اما اگر «ولیّ المومنین» را محبّ المومنین یا ناصرالمومنین ترجمه کنیم هیچ ربطی بین اعتراض بریده و پاسخ پیامبر صلی الله علیه وآله یافت نمی شود.

و از آنجا که این حدیث نیز در دلالت بر خلافت امیرالمومنین علیه السلام صریح بوده، اهل سنت معنای این حدیث را از اشکالات متعدد خود بی نصیب نگذاشته اند اشکالاتی از جمله:

🔴1. استدلال شما وقتی درست است که مراد از بَعدیتِ ذکر شده در حدیث، بَعدیتِ زمانی باشد تا لفظ «ولیّ» معنایی غیر از متولی پیدا نکند در حالیکه مراد حدیث، بَعدیتِ رُتبی است یعنی رتبه علی بعد از رتبه پیامبر صلی الله علیه وآله است و در این صورت در ترجمه «ولیّ» به محبّ یا ناصر اشکالی پیش نمی آید و حدیث می گوید: من محبّ یا ناصر مومنین هستم و علی در رتبه بعد از من محبّ یا ناصر مومنین است.

🌅جواب:

الف) با توجه به توضیحی که در جهت صدور این حدیث بیان کردیم هیچ معنایی برای لفظ «ولیّ» غیر از متولی و اولی به تصرف صحیح نیست.

ب) اگر بپذیریم مراد از بَعدیت، بَعدیتِ رُتبی است باز هم منافاتی با برداشتی که ما کرده ایم ندارد زیرا «ولیّ» بودن امیرالمومنین علیه السلام در رتبه بعد پیامبر صلی الله علیه وآله در زمان خود ایشان دارای اشکال نیست و معنای حدیث این می شود که: من سرپرست و متولی امور مسلمین هستم و علی در یک رتبه پایین تر از من دارای همین ولایت است و ولایت کسی بر مسلمین با وجود شخص پیامبر صلی الله علیه وآله عقلاً صحیح است زیرا ولایت او در طول ولایت آن حضرت است نه در عرض. پس بر فرض که بَعدیت را رُتبی بدانیم باز هم «ولیّ» می تواند به معنای سرپرست باشد. بله اگر بَعدیت را رُتبی بگیریم ـ با صرف نظر از جهت صدور روایت ـ احتمال اینکه «ولیّ» به معنای محبّ یا ناصر باشد نیز هست و هر جا که یک کلمه یا جمله دارای چند معنای احتمالی بود هر احتمالی که دارای مویّد باشد همان متعین است. این در حالیست که شما دلیلی که ثابت کند «ولیّ» در این حدیث به معنای محبّ یا ناصر باشد ندارید بلکه فقط احتمال می دهید اما ما برای معنای انتخابی خود دلیل ها داریم. از جمله:

اول) تصریح ابن حجر. او حدیث «من کنت ولیّه فعلیّ ولیّه» را به معنای متصرف در امور گرفته و ذیل حدیثی که در آن کلمه «مولی» آمده، نگاشته است: ما یکی از معانی «مولی» را متصرف در امور قرار دادیم به خاطر حدیث «من کنت ولیّه» که بعداً خواهد آمد .

دوم) ترتّبی که در بعضی از الفاظ این حدیث وجود دارد مثل: «إنّ الله مولای فأنا ولیّ کلّ مومن» ثمّ أخذ بید علیّ فقال:«من کنت ولیّه فهذا ولیّه». این حدیث را نسائی ابن کثیر متقی هندی و حاکم نیشابوری ثبت کرده اند در حالیکه حاکم نیشابوری به صحت آن طبق شرط بخاری و مسلم تصریح کرده است نیز لفظ: «إنّ الله ولیّی و أنا ولیّ المومنین و من کنت ولیّه فهذا ولیّه».

همانطور که مشاهده می کنید در این احادیث ابتدا سخن از مولویت خدا جل جلاله به میان آمده بعد مولویت پیامبر صلی الله علیه وآله، و سپس ولایت علی علیه السلام بر آن دو ولایت مترتّب گشته است و این در حالیست که بعضی تصریح کرده اند مراد از ولایت خدا جل جلاله و رسول الله صلی الله علیه وآله نه محبت و نصرت آنها نسبت به مومنین بلکه ولایت تصرفی ایشان است همچنانکه قبلاً تفسیر نیشابوری را در مورد «الله ولیّ الذین آمنوا» متذکر شدیم و عزیزی نیز درباره این سخن پیامبر صلی الله علیه وآله:«أنا ولیّ المومنین» نگاشته: یعنی من متولی امور مسلمین هستم .

سوم) در بعضی از الفاظ این حدیث به جای کلمه «ولیّ» کلمه «اولی» آمده که در معنای ولایت تصرفی و سرپرستی صریح است مانند این لفظ: «فهو أولی الناس بکم بعدی». این لفظ را هیثمی متقی هندی و ابن اثیر به ثبت رسانده اند.

🔴 2. اگر مراد از «ولیّ» حکومت و خلافت بود چرا پیامبر صلی الله علیه وآله از لفظ «والی» استفاده نکردند؟

🌅جواب:

همانطور که گفتیم یکی از معانی «ولیّ» اولی به تصرف و متولی است و از آنجا که لفظ «بعدی» و نیز جهت صدور روایت، قرینه محکمی برای تعیین معنای مراد است، متکلم از هر کدام از دو لفظ که استفاده کند صحیح است همچنانکه خدا جل جلاله با اینکه مرادشان از آیه «الله ولیّ الذین آمنوا» حکومتشان بوده، از لفظ «ولیّ» استفاده کرده اند.

🔹🍃🌸⊰𖠁⊱⊰𖠁⊱⊰𖠁⊱━═━━═━ا