ГУВОҲ

Ўшанда эндигина ўн бир ёшга киргандим. Декабрнинг 14-санаси эди. Бешинчи синфда ўқирдим. Оламни оппоқ қор қоплаган ўша кунда мактабга бориш ўзгача эди мен учун. Чунки ўша кун ўзгача эди...

Мактабимиз икки қисмдан иборат: Бошланғич синфлар ўқийдиган, янги таъмирланган қисм ҳамда юқори синфлар ўқийдиган, парталари эски, деворларининг ранги қочган бир сўз билан айтганда таъмирталаб эски қисми. Одатда ўқувчиларнинг 5-синфлик даври қийин кечади. Чунки энди уларга ҳар бир фандан алоҳида фан ўқитувчилари дарсга киради. Ҳаммасининг ўз феъли, ўз талаблари бор. Дарслар ҳам мураккаблашади. Ўқувчилар ҳам ўзича ката бўлиб қолган. Ўқитувчилар уларни “қўлга олиш” учун ясама қаттиққўллик қилади. Албатта ўқувчилар ичида бетга чопарлари бўлиши табиий. Уларнинг қаторида ювош ўқувчилар ҳам жазоланади. Тўртинчи синфда хонамиз чиройли гуллар билан безатилган, деворларига карражадвали, алфавит, синфбурчаги, турли қоидалар ёзилган катта-каттақоғозлар осилиб турарди. Хона ҳам иссиқ эди.

Бешинчи синфга ўтганимдан буён синфхона файзсизга ўхшайди. Стулларнинг чети кўчиб қолган. Ўтирсанг кийимингни ипини илиб қолиб, янгини бир зумда эски қилади. Доскага бўр яхши ёзмайди. Артганингда эса ўрни оқариб қолади. Синф ҳам бирам совуқ, қолаверса кунга тескари, шундоққина машина йўл ёқасида. Дарс вақтида машиналарнинг ўтиб-қайтгани, ким тормиз берганию, ким мусиқасини баландлатиб қўйиб олганигача эшитилади. Синфдош қизлар ҳам қандайдир ўзгариб қолган. Опаларининг бўянчиғларини олиб ўзига зеб бериб келадимией, яна йиғилиб олиб нуқул севги-муҳаббат ҳақида гаплашишади. Мен эса бу мавзуларга ҳали эрта деб ўйлайман. Яна ким билсин. Ёлғиз қолганимда хаёлий шаҳзодам ҳақида ўй суриш ёқимли, лекин у ҳақида бировга айтгани уяламан!

Қўнғироқ чалинди. Кириш бўлди... чиқиш бўлди. Катта танаффус... Хуллас ҳамма дарслар ўтилди. Сўнгги дарс соатига ҳам қўнғироқ чалинди. Синфнинг калити битта. У ҳам бўлса ўзимизда туради. Ким навбатчи бўлса, анна ўша ўзи билан олиб кетади ва эртаси куни келиб синф эшигини очади. Калитни эса навбатдаги синдошига топширади. Калитни бугун менга беришлари керак. Кечаги навбатчи қиз эса қўққисдан мен берганман, деса бўладими? Ахир мен олмадим-ку, уни кимга берган? Ўзи йўқотиб қўйган бўлса, эслолмаяптимикан? Синфдош қизнинг юзига ҳайрат билан қарайман:

—  Менга берганингиз йўқ ҳали.

—  Менда эмас калит, боя сизга бердим-ку.

—  Йўқ, берганингиз йўқ...

—  Ўзим кўрдим, боя катта танаффусда берганини, — гапга аралашди Шерзод.

Ҳамма менга қаради. Калитни берганман деб туриб олган қиз синфимизга шу ўқув йилида келган. Оиласи билан қишлоғимизга кўчиб келишган эди. Уйим мактабга яқин бўлса-да, онасининг биринчи кун келиб қилган илтимосига кўра уни уйига кузатиб қўярдим. Бир ойча, у йўлни ўрганиб олгунча, шундай бўлганди. Кейин йўлни ўрганиб олгач ўзи бориб келадиган бўлди. Мана ҳозир менга туҳмат қилиб турибди. Лекин ундан эмас, беш йиллик синфдошим кўрмаган нарсасига гувоҳлик бераётганидан ҳайратда эдим. Нима дейишимни билмай қолдим. Мен олмаганман калитни, ёлғон... хонадан отилиб чиқиб кетдим. Уйга кетяпману, кўзимдаги ёшни тияолмайман. У қиз майли, калитни йўқотиб қўйиб қўрқиб кетганидан менга берганини айтиб туриб олгандир, лекин Шерзод нега... балки у қизни ёқтириб қолгандир, яхши кўринмоқчи бўлгандир, лекин шу йўл биланми? Ахир бу ёлғонку, ахир... ахир бугун, бугун туғилган куним эди. Бугун тонгдан жуда хурсанд эдим...

Шу кун биринчи марта уйга бориб онамга йиғладим... туғилган кунимни барча болалар каби кунларни санаб кутардим. Шундан сўнг мен у кунни келишидан қўрқаман. Ҳар сафар ўша кун келганида шу воқеа ёдимга тушади. Ёш боладек кўнглим бир ўксиб олади. Ўшанда эртаси куни...

Эртаси куни оёқларим тортмаса ҳам мактабга бордим. Жойимга ўтирдим. Синф раҳбаримиз келди. Калитни сен олганингни Шерзод кўрган экан, балки эсингдан чиққандир. Ўқитувчимиз яхши аёл эди. Унинг ҳурмати учун бошқа синфга ўтиб кетмаганман. Азиза келди. Синф раҳбаримиз иккимизни ёнма-ён ўтқазди.

—  Шундай қилиб нимабўлди? Бир бошидан айтинглар-чи.

— Калит кундалик дафтаримни ичига кириб қолган экан, кўрмай қолибман, — деди Азиза.

Мен ҳеч нарса деёлмадим, тилим калимага бормай қолди. Калит топилганидан қувонганимдан на Азизага, на Шерзодга бир сўз деёлдим. Кўнглим оғригани бир зумда ёдимдан чиқиб, калит топилгани учун Худога шукур қилдим. Чунки менга Шерзоднинг гувоҳлигидан сўнг ҳеч ким ишонмаслиги аниқ эди. Балки ўшанда гапиришим керакмиди, кўнглимда қолиб кетмаганида яхши бўлармиди... Сен кеча нимани кўргандинг, калит ўзида эканку, исбот қилиб бер гапингни, сен нега менга тухмат қилдинг деб, иккисидан ҳисоб сўраганимда, балки шунча йиллар ҳар 14-декабрь келганда, мактаб давримни эслаганимда кўнглимда оғриқ турмаган бўлармиди. Яна ўша митти, ҳимоясиз, беш йиллик синфдошлари ичида бегона бўлиб қолган қизалоққа айланиб қолиб ўксиб-ўксиб йиғламаган бўлармидим...

Ўша воқеадан кейин файзсиз хоналар янада файзсизлашди, мактабга боргим келмай қолди, лекин мен ўқидим, кўнгилсиз, ўша масканни тезроқ битириш орзусида ҳар кун ўша синфга қадам босдим. Беш йил кўнглинг тортмаган, керак фурсат сени ҳимоя қилаолмаган, сенга ишонмаган инсонлар даврасида, беш йил... болалигимнинг энг беғубор дамларини нега бунчалар азоб билан яшадим? 

...Мен уларни кечириб юборганман. Кўришиб қолсак, болаликнинг энг самимий, содда кунлари бирга ўтган тенгдошлар сифатида соғинч билан кўришамиз. Аммо кўнглимнинг туб-тубида ўша иш учун қанчалар озорланганимни билишларини, мени ўшандаги ҳолатимни ҳис қилишларини, кечирим сўрашларини истайман.

Болалигимизга гувоҳ бўлган мактабимиз боғидаги дарахтлар кесилиб кетган. Ўрнига янгилари экилган. Аммо эскиларининг тўнкалари қолиб кетган. У дарахтлар хаёлларимда қолган. Мен ўша болалик хотирларимни, ўша туғилган кунни ўчириб ташлашни истасам-да, шу дарахтлар каби унинг хотираси қолаверади.

Ҳеч бўлмаганда тўнкаси янгиланмоқчи бўлган боғда мана мен борман, бир замонлар бўлганман, дегандек тураверади. Қўпориб олиб ташлашга уринган сари илдизларини янада чуқурроқ қадаб, кўксимни қучоқлаб тураверади.

Ҳа, айтганча, Шерзод у қизга уйланмади, уларнинг ҳаёт йўллари номига ҳам туташиб ўтгани йўқ. Ёки у шу қизни яхши кўргани ҳақида гап ҳам эшитмаганман. Шундай экан, нега бир қизнинг кўнглини оғритганига ҳамон тушунолмайман...

Чаросхон БУРХОН қизи.

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Чарос ЁҚУБОВА -  Жиззах вилоятида таваллуд топган. ЎзДЖТУ халқаро журналистика факультетини тамомлаган. "Қувонч бўлиб дунёга келдик" номли китоби чоп этилган. Ҳозирда "Маърифат" газетасида фаолият юритади.