...

“Ўздавкарантин” инспекцияси “Қовун пашшаси” зараркунандасига ҳамда маданий ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир этадиган “Зарпечак” ва “Судралувчи какра” бегона ўтларига қарши эълон қилган “Долзарб ўн беш кунлик” доирасида Сурхондарё вилояти ўсимликлар карантини давлат инспекцияси Ангор туманида семинар ташкил этди.

Анжуманда “Қовун пашшаси” зараркунандасини эрта аниқлаш ва қарши кураш олиб бориш учун феромон тутқичлардан кенг фойдаланиш, фитосанитар дала назоратини амалга ошириш, белгиланган тартибда намуналар олиб тегишли карантин лабораторияларида фитоэкспертизадан ўтказиб, фитосанитар хавф таҳлил қилиниб, зарарли организмлар аниқланган тақдирда карантин чораларини амалга ошириш хусусида атрофлича сўз юритилди. 

Мазкур ўн беш кунликни жорий қилишдан мақсад, мамлакатимизда етиштирилаётган полиз экинларига жиддий зарар етказиб, экспорт ҳажмининг камайишига олиб келиши мумкин бўлган “Қовун пашшаси” зараркунандаси, маданий ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир қиладиган бегона ўтларга қарши оммавий курашни ташкил этиш, шунингдек, бу ҳақда кенг жамоатчилик орасида тарғибот-ташвиқот олиб бориш кўзда тутилган.

Бироқ қовун етиштиришда миришкорларнинг муаммоларга дуч келинаётгани ҳам сир эмас. Чунки, зироатларга ин қуриб олаётган турли зараркунанда ҳашаротлар, касалликлар қовун ҳосилига зарар етказмоқда. “Бўрикалла”, “Қора бўрикалла”, “Шакарпалак”, “Дониёри”, “Қариқиз” каби қовунлар камайиб бораётир. Зараркунандалар орасида айниқса, “қовун пашшаси” кенг тарқалган.

Мутахассисларнинг фикрича, сўнгги йилларда қовун пашшаси мамлакатимизнинг полиз етиштириладиган барча ҳудудларига тарқалиб ҳимоя чоралари ўтказилмаган далаларда ҳосилнинг катта қисмини нобуд қилмоқда. 

Жаҳонда аҳолининг озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда аграр соҳанинг ўрни ва аҳамияти кундан-кунга ошиб бораётган ҳозирги даврда мамлакатимизда ҳам мавжуд ресурс ва имкониятлардан оқилона фойдаланиб, халқимизни қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари билан кафолатли таъминлаш, ҳосилдорлик ва манфаатдорликни янада ошириш, соҳага илм-фан ютуқлари ҳамда замонавий ёндашувларни кенг жорий этиш муҳим масалага айланган. Шунга мувофиқ, соҳада юзага келаётган муаммоларни бартараф этиш учун қовун пашшасининг ҳудудларга тарқалиш сабаблари, биоэкологик хусусиятлари, зарар келтириш даражаси, унга қарши уйғунлашган кураш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш юзасидан илмий тадқиқотлар олиб борилмоқда. Қовун пашшаси келтирадиган зарарнинг олдини олиш мақсадида экин майдонларини алмашлаб экиш, зарарланган ўсимликларни даладан олиб чиқиб, кўмиб ташлаш, даладаги зарарланган қовунларни йиғиштириб олиш, далани чуқур шудгор қилиш ва қишда зарур ҳолларда яхоб суви бериш, ҳудудларга мос навларни танлаб экиш, минерал ва органик ўғитлар билан меъёридан оширмаган ҳолда озиқлантириш тавсия этилаётир.

– Бу ҳашарот юртимизга Кавказ ва Кавказолди ҳудудларидан кириб келган, – дейди Сурхондарё вилояти ўсимликлар карантини ва ҳимояси бошқармаси ички карантин бўлими бошлиғи Даврон Мирзақулов. – Қовун пашшаси бизнинг шароитда мавсум давомида уч ва ундан кўп миқдорда авлод беради. Ҳашарот қиш мавсумида 5-15 сантиметр тупроқ остида сохта ғумбак ҳолида яшайди. Май ойи охири ва июнь ойининг биринчи ўн кунлигида, яъни қовун палакларининг гуллаши ва мева тугиши даврида учиб чиқади. Ҳар бир етилган наслдан кейин зараркунандаларда яна 23-30 кундан сўнг насл пайдо бўлади. Битта пашша қовун пўсти остига 100-150 тагача уруғ қўяди. Оқибатда, қовунлар пишмасдан далада чириб, айниб кетади. Бундай қовунларни ҳатто, чорва моллари ҳам емайди. Лекин пашша пўсти қотган қовунларга уруғ қўя олмайди. Муаммонинг янада мураккаблашишининг олдини олиш учун қовун пашшаси ривожининг биоэкологик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда қарши кураш тадбирлари тавсия этилади. 

Маълумотларга кўра, "Долзарб ўн беш кунлик" доирасида Сурхондарё вилоятида 7 минг 304 гектар, шундан 34 гектарида “Қовун пашшаси” ва 7 минг 125 гектар майдонда ”Зарпечак”, 145 гектар экин майдонида “Судралувчи какра” зараркунандаларига қарши мониторинг кузатув ишлари олиб борилди. Натижада 76,6 гектар майдонда “Зарпечак” карантин бегона ўти аниқланиб, ўсимликлар карантини ва ҳимояси бошқармаси инспекторларининг тавсияларига асосан агротехник усулда қарши кураш тадбирлари амалга оширилди.

Карантин назорат тадбирлари чоғида 268 та далолатнома расмийлаштирилди. “Қовун пашшаси” зарарини аниқлаш учун марказий карантин лабораториясига турли қовунлардан намуналар жўнатилди. Марказий карантин лабораторияси хулосасига кўра, вилоят ҳудудидаги полиз далаларида қовун пашшаси зараркунандаси аниқланмади. 

Семинарда тажрибали мутахассисларнинг зараркунандаларни эрта аниқлаш ва самарали кураш олиб бориш ҳақидаги фикр-мулоҳазалари тингланиб, қатор таклиф ва тавсиялар илгари сурилди. 

Айни пайтда воҳанинг полиз маҳсулотлари парваришланаётган барча экин майдонларида карантин назорат тадбирлари уюшқоқлик билан давом этмоқда. 

Холмўмин Маматрайимов, ЎзА

AGROBLOGER канали