...

Ўзбек пахтакорлари ўз маҳсулотига нисбатан 13 йиллик халқаро бойкотнинг бекор қилинганини нишонламоқда, деб ёзади «Америка Овози».

Ислоҳотчи ҳукумат иқтисодий жиҳатдан муҳим ҳосилни йиғиштириб олиш учун уюшган мажбурий меҳнатдан энди фойдаланмаётгани аниқланди.

Қарор дунёдаги энг йирик пахта ишлаб чиқарувчилардан бири, жумладан, Amazon, Gap, J.Crew, Target ва Walmart каби йирик Америка кийим-кечак сотувчилари учун узоқ вақт ёпиқ бўлган бозорларга эшик очади.

АҚШда жойлашган Cotton Campaign, 300 дан ортиқ корхона ва ташкилотлардан иборат коалиция 2009 йилда бойкот ташаббуси билан чиққан.

Ўшанда Ўзбекистон ҳукумати «1 миллиондан ортиқ болалар ва катталарни, жумладан, тиббиёт ходимлари, бюджет ходимлари ва талабаларни ҳар йили терим мавсумида пахта теримига мажбурлагани» айтилган.

Cotton Campaign ҳамкори бўлган Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон форуми 2021 йилда аҳоли пахта йиғим-терими даврида ҳукумат томонидан мажбурий меҳнатга жалб қилинмагани ҳақида эълон қилганидан сўнг, бойкот якунланди.

Ушбу тарихий ютуққа ўзбек фаоллари, халқаро адвокатлар ва кўп миллатли брендларнинг кўп йиллик тинимсиз иштироки ҳамда Ўзбекистон ҳукуматининг мажбурий меҳнатдан фойдаланишга чек қўйиш мажбуриятидан сўнг эришилди, — дейилади Cotton Campaign хабарида.

Эндиликда кампания якуний фойдаланувчиларни ишлаб чиқаришнинг барча босқичларида – пахта фермаларида, йигириш корхоналарида, газлама фабрикаларида ва ишлаб чиқариш бўлинмаларида инсон ҳуқуқлари бўйича тегишли экспертизадан ўтказишга чақиради.

Шунингдек, мажбурий меҳнатнинг олдини олиш, мониторинг қилиш, шикоят қилиш ва бартараф этиш учун ишончли, мустақил механизмлар мавжудлигини таъминлаш кераклигини таъкидлайди.

Cotton Campaign Туркманистонда ҳам давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган мажбурий меҳнатга қарши курашмоқда, у Туркманистонни «дунёдаги энг ёпиқ ва репрессив мамлакатлардан бири» деб таърифлайди.

Ўзбек пахтасини тизимли мажбурий ва болалар меҳнатидан озод қилиш мамлакатнинг сиёсий ғалабаси.

Халқаро Меҳнат Ташкилотининг Тошкентдаги техник маслаҳатчиси Жонас Аструп

Аструпнинг айтишича, мажбурий меҳнатнинг асосий сабаби пахта етиштириш учун давлат квота тизими ва унга расмий шерикликдир. Бу ўзгартирилди, лекин яна вақт талаб этади, албатта.

Аммо вилоятлар, туманлар ва фермерлар учун ишлаб чиқариш квоталари тизими йўқолди.

Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) Ўзбекистонда 2013 йилдан бери болалар меҳнати ва 2015 йилдан буён мажбурий меҳнат мониторингини олиб боради.

Унинг 17 нафар мустақил фуқаролик жамияти фаоллари, жумладан, собиқ сиёсий маҳкумлар тармоғи мавжуд бўлиб, улар синовдан ўтган воситалар ва методологиядан фойдаланишда давом этади.

Аструп бойкотнинг тугатилиши ўз вақтида амалга оширилганини таъкидламоқда, чунки Ўзбекистон асосий савдо ҳамкори бўлмиш Россияга нисбатан санкциялар таъсирига бардош беряпти.

Биз Ўзбекистонга ўзининг тўқимачилик ва тикувчилик саноатини ишончли ривожлантиришга ёрдам бера оламиз ва халқаро брендлар ва чакана сотувчиларга буюртма беришни бошлашлари мумкинлигига кафолат берамиз, — деди у.

ХМТ ва унинг ҳамкорлари заводлар ва пахта-тўқимачиликда жамоавий музокаралар ва ислоҳотларни илгари суриш учун иш берувчилар ва ишчиларнинг ҳукумат билан алоқасига қаратилган Better Work Uzbekistan дастурини яратади.

Инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари эса ҳукумат ислоҳотларини тезлаштиришга ва халқаро мажбуриятларга риоя қилишга чақирмоқда.

Human Rights Watch’нинг Европа ва Марказий Осиё бўлими директори Хью Уильямсоннинг айтишича, Тошкент мажбурий меҳнатни кузатиш ва бу даҳшатли зўравонлик қайтмаслигини таъминлаш учун фаоллар ва нодавлат ташкилотларга нисбатан чекловларни олиб ташлаши керак.

Мажбурий ва болалар меҳнатига барҳам бериш бўйича саъй-ҳаракатларга раҳбарлик қилган Ўзбекистон Сенати раиси Танзила Норбоева мамлакат ҳали ҳам катта муаммоларга дуч келаётганини тан олади.

Ўзбек пахтасига бойкот бекор қилингани ҳақидаги хабарни сиз билан баҳам кўришдан мамнунман. Бу ҳақда Cotton Campaign бугунги матбуот анжуманида маълум қилинди. Халқаро иштирокчилар брендлар ва чакана сотувчиларни Ўзбекистондаги харид қилиш имкониятларига янгича қарашга ундадилар, — деди Танзила Норбоева.

Унга кўра, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини, хусусан, меҳнат ҳуқуқларини таъминлаш ривожланиш стратегиямиздаги устувор йўналишлардан биридир.

Норбоеванинг айтишича, Тошкент мустақил фуқаролик жамияти учун халқаро чақириқларни эшитмоқда.

Унинг сўзларига кўра, ҳукумат рўйхатга олиш бўйича аризаларни кўриб чиқмоқда ва нодавлат гуруҳлар билан суҳбат ўтказмоқда.

Биз тегишли халқаро ташкилотлар билан яқиндан ҳамкорлик қиладиган фаол фуқаролик жамиятини истаймиз. Нодавлат-нотижорат ташкилотлари учун грантлар, мажбурий меҳнатга қарши ҳимоя ва иш жойларида ҳуқуқларни илгари суриш учун маблағ ажратилади, — деган у.

FERMER канали

daryo.uz