...

Очиқ дала помидорларининг биологик хусусиятлари.

Помидор итузум гуллилар оиласига мансуб кўп йиллик ўсимлик бўлиб, бизнинг минтақада у бир йиллик экин сифатида етиштирилади.

Очиқ майдонга поя узунлиги 0.3- 1.5 м атрофида, иссиқхоналарда эса 3м гача бўлиши мумкин. Эртапишар, детерминант навларда биринчи гул шода 7-8 баргдан кейин пайдо бўлади. Яъни, помидор униб чиққандан кейин 40-70 кунда гуллай бошлайди.

Намлик.

Ҳаво ҳарорати 120С даражадан паст ва нисбий намлиги юқори бўлганда гул чангланмайди. Ҳаво ҳарорати 35С даражадан юқори ва нисбий намлиги жуда паст (20-25%) бўлганда ҳам гулнинг чангланиши кузатилмайди.

Помидор кўчатини етиштириш.

Республикамизнинг жанубий вилоятларида эртапишар ва эрта-ўртапишар навлар уруғи иссиқхоналарга Январнинг учинчи ўн кунлигида, марказий вилоятларда Февралнинг биринчи ва иккинчи ўн кунлигида ва шимолий вилоятларда Мартнинг биринчи ўн кунлигида экилади. Ўрта ва кечпишар навларнинг уруғи Февралнинг иккинчи ва учинчи ўн кунлигида, кечки маҳсулот олиш учун Мартнинг биринчи ўн кунлигида экилади. Нав ва экиш қалинлигига қараб, бир гектар ерда қўчат етиштириш учун 250- 350 грамм уруғ сарфланади. Кўчириб ўтказиладиган бўлса 1м2 ерга 10-12 грамм, кўчириб ўтказилмайдиган бўлса 1-1.5 грамм уруғ сепилади.

Помидор аслида тропик мамлакатларда кашф қилинган бўлиб, иссиққа анча талабчан. Тажрибалардан шу нарса аниқланганки, ҳарорат 15С дан паст бўлганда,ўсимлик гулламайди, 10С дан паст бўлганда эса ўсишдан тўхтайди . Шунингдек, ҳарорат 30С дан ортганда бутунлай ўсишдан тўхтайди. Помидорнинг ўсиш ва ривожланиши учун энг мақбул ҳарорат 20-25С даражадир.

Очиқ далаларга экиладиган ёки 45-50 кунлик эртапишар навлар кўчатлари жанубий вилоятларда Март ойининг учинчи ўн кунлигида, ўрта ва кечпишар навлар Апрелнинг биринчи ва иккинчи ўн кунлигида, кечки муддатда ҳосил олиш учун Майнинг биринчи ўн кунлигида, марказий вилоятларда эртапишар навлар Апрелнинг биринчи ўн кунлигида, ўрта ва кечпишарлари Апрелнинг иккинчи ва учинчи ўн кунлигида ҳамда Майнинг биринчи ўн кунлигида; шимолий вилоятларда эртапишар навлар Апрелнинг иккинчи ўн кунлигида, ўрта ва кечпишарлари Апрелнинг учинчи ўн кунлигида ва Майнинг биринчи ўн кунлигида экилади.

Экиш схемалари.

Республикамзнинг ҳамма вилоятларида помидор 70х25(30), 90х25(30) тизимида экилади.

Ўтмишдошлар.

Помидор учун энг яхши ўтмишдош экинлар: карам, бодринг, кўкат сабзавотлар, илдизмевалилар, беда ва полиз экинлари ҳисобланади.

Итузумгуллилар оиласига мансуб экинлар: картошка, ширин қалампир, бақлажон экилган майдонга помидор экиш тавсия этилмайди.

Очиқ майдонларда Помидор етиштириш технологияси.

Помидорлар учун текислик бор ва ёруғлик яхши тушадиган майдонлар зарур. Ўта нам ва паст ер майдонларидан фойдаланмаслик керак. Агар бошқа иложи бўлмаса, бу майдонларда помидорлар ариқ ёки эгатларда ўстирилади.

Помидор экилган жойга 4 йилгача помидорэкиш мумкин эмас, сабаби касаллик ва зараркунандалар кўпайиб кетади.

Дуккакликлар ва донли экинлар

Бодринг

Эртаки ва ўртаки карам

Итузумдошлар (картошка, булғори ва бақлажон)

Ўғитлар бевоситапомидор тагига солинмайди. Яхшиси куздаги шу майдонга экилган сабзавот тагига солиниши керак.

-Фосфорликлар – 120кг д.в./га ёки 600кг/га грануланган суперфосфат.

– Калийликлар – 180-200кг д.в./га ёки 375-420 кг/га сульфат калийдир.

– Азотли ўғитлар баҳорда №90-120кг д.в./га ёки 365-350кг аммиак селитрасидан солинади.

Ярми экиш олди культивацияси олдидан, қолган ярми вегетация давридасолинади. Томчилатиб суғориш орқали етиштиришда бу нисбат ўзгариши мумкин.

Уруғларни экиш.

Яхши тайёрланган тупроққа уруғлар 1см чуқурликда етарлича нам тупроққа экилади. 1 гектарга 35000 – 40000 дона уруг тавсия этилади.

Бутун вегетация даврида қаторлар оралиғига ишлов берилади, бунда бегона ўтларга қарши Зелдек Экстра 1га – 1 л, Энтерра 1га – 2 литр 2-4 ҳақиқий барглари чиққанидан кейин ишлов берилади. Бу ишловлар ўсимликнинг илдиз системасига ҳавони киришига ёрдам беради ва тупроқ структурасини яхшилайди.

Зараркунандалар билан ишлаш:

Охирги пайтларда помидор уруғи ва ўсимлиги экилганидан то ниш ургунига қадар тупроқдаги сим қурти, бузоқ боши, ўсимлик пашшаси ва асосийлар – колорадо қўнғизи, шира, тунлам, трипс ва ўргимчак кана ҳисобланади. Энг яхши самарани фосфороорганик аралашмали пиретроидлар берилади: Далатэ, Агрофос-Д, Энтометрин, Энтолучо, Дельтасис, Энтоспилан, Би58, Энтомектин. Буларга резизтентлик бўлмаслиги учун алмаштириб туриш керак.

Касалликлари:

Септориоз – барглар зарарланади. Макроспориоз – барглардаги ва мевадаги доғлар айлана шаклида, поя ва мевада доғлар ичига ботган, тўқ қўнғир рангли, усти қора духобасимон кўринишда бўлади. Альтернариоз, Мозаика, Стрик, Столбур.

Фитофтороз – помидорнинг вегетатив қисми билан бирга, меваларни ҳам зарарлайди: Баргнинг қуриши ва поянинг доғланиши, меваларни чириши кузатилади. Ўсимликни 2-3 кун ичида нобуд қилиши мумкин. Системали ва контактли фунгицидлар билан курашиш керак:

Акробат, Энтохлорок Плюс, Крезоксин, Энтоликур.

Вирсули касалликларга қарши курашишга самарали препаратлар йўқ. Шунинг учун ўсимликларнинг зарарланган жойларини тезда анқилаш, механик равишда уларни бартараф қилиш зарур.

Ривожлантириш учун биздаги мавжуд ВЛ 77, Вуксал ва Хосилин препаратларини уйғунлашган ҳолда берилса мақсадга мувофиқ.

@AGROBLOGER канали