«БЕЗОВТАЛИКДАН ХАЛОС БЎЛИШ ВА ЯНГИ ҲАЁТ БОШЛАШ СИРЛАРИ»
КЎНГИЛ ХОТИРЖАМЛИГИНИНГ АСОСИЙ ҚОИДАЛАРИ.
1.Ҳар кунни ўз ташвиши бор. Ўтмишдаги муаммолар ҳақида қайғурмасдан, ташвишланмасдан ва безовта бўлмасдан бугунги кун билан яшанг. Бугунги кунни қадрига етинг. Ҳар куни худди ҳаётингизнинг сўнги куни каби ўтказинг. Муваффақиятга ҳар нарсадан ташвишланиш бефойда эканлигини англаганларгина эришадилар.
Қадимги Рим шоири Гораций ҳаётининг ҳар бир кунидан унумли фойдаланишга чақирган.
2. Биз келажак ҳақида орзу қилишни яхши кўрамиз, аммо, режаларни амалга оширишни кейинроққа қолдирамиз. Унутманг! Чин дилдан ҳаракат қилинмаса порлоқ келажак ҳеч қачон келмайди. Ҳозирги лаҳзадан бошлаб ҳаётдан кўпроқ завқ олишга ҳаракат қилинг.
3. Келажакка энг яхши тайёргарлик бу бугунги кунни самарали ўтказишдир. Долзарб муаммоларни ҳал қилишнинг энг муваффақиятли ечимини топинг, эҳтимол сиз шу йўл билан келажакда дуч келишингиз мумкин бўлган муаммоларнинг олдини олган бўласиз.
4. Қанчалик зарур ишлар бўлмасин, ҳаммасини бирданига бажаришга уринманг. Ўзингизнинг ишингизни таҳлил қилиш асосида режалаштиринг.
Худди қум соати сингари туйнукдан бир вақтнинг ўзида фақат битта қум донаси ўтиши мумкинлигини унутманг. Худди шунингдек, бир вақтнинг ўзида фақат битта ишни бажаришингиз мумкин.
5.Муаммога дуч келсангиз вазиятга қараб иш қилинг. Фикрингизни жамлаб олинг. Унутманг! Фикрдаги чалкашлик безовталикни келтириб чиқаришга сабаб бўлади.
Д.Карнеги муаммога дуч келганида безовталикни тезда енгиб, қийин вазиятлардан осон чиқадиган уч босқичли усулни ишлаб чиққан:
а) Вазиятни хотиржам таҳлил қилинг ва энг ёмон натижани тасаввур қилинг. Муаммони якунида нима бўлиши мумкин? Танбеҳми? Ишдан бўшашми?
б) Шундай бўлиши мумкинлигини тан олинг. Бу сизни руҳан тинчлантиришга ёрдам беради. Номаълум қўрқувни бошдан кечиргандан кўра, энг ёмон натижага руҳан тайёр бўлган яхшироқдир. Масалан: «Мен бу ишдан кетаман. Ҳечқиси йўқ, бошқа иш топаман».
в) Шу билан бирга муаммони ҳал қилиш учун ўзингизнинг имкониятларингизни хотиржамлик билан кўриб чиқинг. Тасаввурингиздаги энг ёмон натижани қандай қилиб олдини олиш мумкин? Безовта бўлмасангиз сиз янада оқилона ҳаракат қилишингиз мумкин.
6. Муаммоларингизни таҳлил қилинг. Ўзингиздаги безовталик билан муваффақиятли курашиш учун таҳлил қилишни ўрганиш керак. Бунинг учун етарли маълумотга эга бўлинг, акс холда тўғри қарор қабул қилиш қийин.
7. Қўлингизга қоғоз ва қалам олиб ёзма равишда қуйидаги саволларга жавоб беринг:
а) Айни дамда мени қандай муаммо безовта қилмоқда?
б) Бу муаммо менга қандай салбий таъсир этиши мумкин?
в) Муаммони ҳал этиш учун нимага эътибор беришим керак?
г) Қандай қарор қабул қилишим керак?
Қарор қабул қилиш учун маълумот тўпланг. Маълумот камлиги туфайли муаммо катта ва ҳал қилишни иложи йўқдек кўриниши мумкин. Барча маълумотларни қоғозга туширинг, шунда таҳлил қилишингиз осон бўлади.Хавотирланмасдан бор маълумотни холисона баҳолашга ҳаракат қилинг. Агар сизга маълумот тўплаш қийин бўлса, бошқа биров учун маълумот тўплаётгандек ҳаракат қилинг, масалан, мижоз учун маълумот йиғаётган адвокат каби. Бундай ҳолда сиз хар қандай маълумотларни ҳам эътиборсиз қолдирмайсиз. Аксарият одамларнинг безовта бўлишига сабаблардан бири қарор қабул қилиш учун зарурий маълумотларга эга эмасликлари.
8. Сизни нима безовта қилаётганини тушунганингиздан сўнг, бор маълумотларни таҳлил қилинг ва вазиятга қараб яхши натижа олиб келадиган қарор қабул қилинг.
9. Қарорингизни амалга оширишнинг қатъий муддатини белгиланг. Орқага қараманг ва иккиланманг. Ҳаётий тажриба шуни кўрсатадики, қарор қабул қилинганидан кейин безовталикни тахминан отмиш фоизи йўқолади. Безовталикни қолган қирқ фоизи эса қарорни амалга ошириш бошланганидан кейин йўқолади.
Дейл Карнеги ўз китобида «Керриер» компаниясининг раҳбари Уиллис Карриер ёшлигида «Буффало Форж» компаниясида ишлаб юрган вақтида муаммога дуч келгани мисол сифатида келтирилган. Карриерга «Питтсбург Плейг Гласс» компаниясининг заводида газ тозалаш тизимини ўрнатиш топширилган эди. У бу ишни биринчи бор амалга оширмоқда эди. Аммо, тизимни ўрнатиш вақтида Уиллис Карриер муаммога дуч келди. Бундан жуда ташвишланиб узоқ вақт безовта бўлиб юрди. Натижада касал бўлиб, баданида чидаб бўлмас даражада оғриқ пайдо бўлди. Шундай кунларнинг бирида Карриер ўзини қўлга олиб ташвишланмасдан ва безовта бўлмасдан муаммони ҳал қилиш йўлини қидирди.
Карриер фикрини бир жойга жамлаб содир бўлган воқеани хотиржамлик билан таҳлил қилди. Вазият энг ёмон тарзга ривожланган тақдирда ҳам Карриер ўлимга маҳкум қилинмас, ҳатто умуман қамалмас эди. Фақат газ тозалаш тизими учун сарф қилинган 20 000 доллар ундириб олиниши тахмин қилинган эди. Албатта, Карриерни ишдан ҳайдалиши ҳам мумкин эди. Аммо, бошқа жойларда ҳам ишчи кучи кераклигини ўйлаб ўзини хотиржам қилди. «Буффало Форж» компанияси учун 20 000 доллар катта миқдордаги пул эмас, аммо, компания обрўси учун курашиш керак эди. Карриер вазиятни хар томонлама тахлил қилганидан сўнг, воқеа ривожини яхши томонга буришга қарор қилди. У бир қанча синовлар ўтказди. Натижада йўл қўйилган хато ва камчиликлар барҳам топди. «Буффало Форж» компанияси шу йўналишда ишини давом эттириб катта моддий фойда кўрди. Юзага келган муаммо ижобий ҳал бўлди.
Агар Карриер ташвишланиб юраверганида ҳеч қандай ижобий натижада эришмаган бўлар эди, чунки ташвиш ва безовталик келтирадиган ягона нарса- фикрни бир жойга жамлай олмаслик.
Дейл Карнеги ўз китобида «Саймон Энд Шустер» нашрининг бошқарувчиси Леон Шимкин иш вақтининг ярмини эгаллаган ва ҳеч қандай натижа бермаган мажлисбозлик муаммосини ушбу қоида ёрдамида ҳал қилганлиги ҳақида ҳам хикоя қилган.
Мажлисбозликдан чарчаган Леон Шимкин антиқа қарор қабул қилди. Қарорга кўра нашриёт ходими унга муаммо билан мурожаат қилиш жараёнида қуйидагиларни бажариши керак бўлган:
а) Муаммо нимадан иборат эканлигини қисқа ва лўнда тушунтириш;
б) Муаммонинг келиб чиқиш сабабларини баён этиш;
в) Муаммони бир нечта ечимларни таклиф қилиш;
д) Ходимни фикрига кўра энг яхши таклифни танлаш.
Маълум бўлишича, маълумот тўплаш ва таҳлил қилиш жараёнида ходимнинг ўзи муаммони сабабини ва уни ечимини топади ва муаммони мажлисда муҳокама қилишнинг ҳожати йўқолади.
