چالش‌های اردوغان
افشار سلیمانی
رجب طیب اردوغان در انتخابات روز یكشنبه توانست بار دیگر رییس‌جمهور تركیه شود. پیش از انتخابات نیز ارزیابی‌هایی در خصوص نتیجه انتخابات تركیه وجود داشت و تردیدهایی نسبت به نتایج قطعی آن نیز بود. اما تصور من این بود كه احتمالا آقای اردوغان رییس‌جمهور تركیه خواهد شد ولی در پارلمان اكثریت مطلق را به دست نخواهد آورد و این اتفاق نیز افتاد اما با توجه به ائتلافی كه با حزب حركت ملی داشتند، توانستند كنترل مجلس را نیز حفظ كنند. با توجه به مشكلاتی كه تركیه با آن دست و پنجه نرم می‌كند، آقای اردوغان چالش‌های زیادی را پیش رو دارد و ٤٨ درصدی كه به ایشان رای ندادند، جمعیتی از تركیه هستند و ایشان با ٤درصد اختلاف رییس‌جمهور تركیه شده است. یكی از چالش‌های اردوغان خواسته‌ها و مطالبات مخالفان است و حتما ایشان باید به آنها پاسخگو باشد و نمی‌توان مطالبات شان را بی‌پاسخ گذاشت ...
چرا كه اگر به مانند گذشته بخواهد ادعا كند كه دوره پسا‌كودتا است چندان باورپذیر نیست و به اندازه كافی از فضای پس از كودتای نافرجام بهره‌برداری كرده است و از این به بعد باید شرایط اضطرار را لغو كرد و دیگر نمی‌توان آن را ادامه داد. البته لازم به ذكر است كه برگزاری دو انتخابات مهم در شرایط اضطراری اساسا دارای ایراد است چرا كه در این شرایط انتخابات برگزار نمی‌شود. به هر حال ایشان انتخابات زودهنگام را برگزار كرد زیرا نگرانی‌هایی داشت. یكی از مشكلاتی كه تركیه با آن روبه‌رو است بحث اقتصاد است. اكنون تركیه با كاهش ارزش پول و رشد تورم و كاهش سرمایه‌گذاری مواجه است. طرح‌های سرمایه‌گذاری بلندمدتی كه در تركیه برای ٢٠٣٠ تدارك دیده‌اند همگی با چالش مواجه شده است. همچنین نرخ بیكاری در تركیه افزایش یافته است و همین موضوع می‌تواند تبدیل به پاشنه آشیل دولت آقای اردوغان شود.
از سویی دیگر در موضوعاتی همچون مبارزه با پ‌ك‌ك و امنیت داخلی مسائل و اختلافاتی وجود دارد. ایشان به هرحال تلاش فراوانی كرد كه حزب دموكراتیك خلق كه نماینده سیاسی كردهای تركیه محسوب می‌شد، به طور كامل با شكست مواجه شود. اكنون برخی از رهبران آن در زندان هستند، با این وجود بازهم ١١ درصد آرا را كسب كردند و بیش از ٦٠ نفر را به مجلس می‌فرستند. یك حزب جدید نیز به نام حزب خوب با رهبری خانم آكشنر نیز پا به عرصه وجود گذاشته است و همچنین حزب جمهوری‌خواه خلق نیز از اول بزرگ‌ترین مخالف آقای اردوغان محسوب می‌شد، اینها همگی به صورت متحد در مجلس عمل خواهند كرد. در مسائل داخلی و بین‌المللی نیز در مجلس مسائلی پیش خواهد آمد كه اردوغان را قطعا دچار چالش خواهد كرد. حزب متحد اردوغان یعنی حركت ملی كه حدود ١١ درصد آرا را به دست آورده و حدود ٥٠ نفر را به مجلس خواهد فرستاد، از اهمیت بسیار بالایی برای حزب عدالت و توسعه برخوردار خواهد بود، اما این احتمال وجود دارد كه با این حزب نیز می‌تواند دچار چالش شود. چرا كه آنها بر اساس حمایتی كه از اردوغان انجام دادند انتظاراتی دارند. این هم یكی دیگر از مسائلی خواهد بود كه آقای اردوغان با آن مواجه است. همچنین بحث سوریه، مذاكرات با اروپا و مسائل منطقه‌ای جملگی مسائلی هستند كه هم در اقتصاد و هم در امنیت تركیه تاثیرگذار است، مجموعا با توجه به اینكه آقای اردوغان پیروز انتخابات شده است، اما می‌دانیم كه ابزارهای دموكراسی در تركیه در مقایسه با بسیاری از كشورهای جهان اسلام بسیار پررنگ‌تر و قوی‌تر است، اما دولت و حزب حاكم نیز از ابزارهایی كه در اختیار داشته استفاده كرده است و بخش عمده فاصله ٤درصدی آقای اردوغان به دلیل ابزارهای حاكمیتی بوده كه در اختیار داشته است. زیرا عدالت انتخاباتی برای تبلیغات سایر نامزدها وجود نداشته است. با این وجود اولویت دولت آینده تركیه اقتصاد خواهد بود و سپس انسجام داخلی؛ ولی مجموعه مطالباتی كه احزاب مخالف از دولت دارند نیز شب‌های آرامی را برای آقای اردوغان نخواهند گذاشت. به هر حال آقای اردوغان باید سعی كند اشتباهات گذشته را پوشش دهد و به داخل انسجام ببخشد و برخوردهای تند گذشته را كنار بگذارد و به مطالبات نیز بیشتر پاسخگو باشد و اگر منطقی‌تر از گذشته رفتار كند می‌تواند یكی پس از دیگری با این چالش‌ها به خوبی مواجه شود و به صورت نسبی آنها را رفع كند.
در انتها باید تاكید كرد كه دموكراسی در تركیه تا حد زیادی نهادینه شده است و برخوردهای تند نمی‌تواند این دموكراسی را بیش از این تضعیف كند و اینكه آقای اردوغان در این مقطع یك سال و نیم زودتر از موعد انتخابات برگزار كرد نشان‌دهنده نگرانی از آینده بود. در شرایط كنونی باید دید كه آقای اردوغان چه حرف جدیدی برای گفتن دارد. وعده‌هایی كه ایشان در طول رقابت‌های انتخاباتی بیان كرد بخش‌هایی از آن انجام شده و بخش دیگری از آن باقی مانده است، آقای اردوغان حرف جدیدی نداشته و همان وعده‌ها و صحبت‌های گذشته خود را تكرار كرده است. اما مخالفین روند كنونی خود را ادامه خواهند داد و مطالبات را هم در عرصه داخلی و هم خارجی مطرح خواهند كرد و تصور نمی‌كنم كه آنها دست روی دست بگذارند و با توجه به تركیب پارلمان قطعا آقای اردوغان را به چالش خواهند كشید. تركیه اكنون هم به لحاظ داخلی و هم خارجی وارد فرآیند جدیدی شده است. تركیه باید چالش‌هایی كه اطراف خود دارد را حل كند. بحث سوریه، عراق و مباحثی كه با برخی از كشورهای عربی و اتحادیه اروپا دارد همه اینها و مسائل داخلی همگی موضوعاتی هستند كه احزاب مخالف به صورت متحد از آقای اردوغان مطالبه می‌كنند. هرچند كه در نظام ریاستی جدید اختیارات بیشتر و دست باز‌تری خواهد داشت ولی این به معنی سكوت رسانه‌ها نخواهد بود و اینكه احزاب هم هیچ چیزی نگویند.
روزنامه اعتماد، شماره ٤١١٩ به تاريخ ٩٧/٤/٥، صفحه ١ (صفحه اول)