دکترا در آلمان

کانال تخصصی تحصیل در آلمان

خیلی از دوستان دنبال یک پوزیشن دکترا در آلمان هستند. درسته که گرفتن این پوزیشن راحت نیست و در نتیجه خیلیا مجبور میشن دوباره ارشد رو تکرار کنن، ولی هیچ چیز غیر ممکن نیست. زبان دکترا همه جای دنیا انگلیسیه در نتیجه اکثر پوزیشن های ارائه شده در آلمان (نه همشون) هم به انگلیسی هستند ولی طبیعتا آلمانی هم بلد باشین یک مزیته. از طرفی اگه استاد یا موسسه سطح زبانتون رو تایید کنه برای سفارت به مدرک زبان نیاز نخواهید داشت. این تایید می تونه در حد یک جمله در نامه پذیرش ذکر بشه.

همین اول نیازه که بگم یک اشتباه رایج در بین متقاضیان ایرانی که دنبال پوزیشن دکترا هستند و به کرات در بین سوالات دوستان دیده میشه اینه که پیش فرض بر این هست که پوزیشن دکترا یا پستداک برای یک رشته ارائه میشن، مثلا پستداک فیزیک یا دکترای شیمی... در حالیکه تقریبا همچین چیزی در آلمان وجود نداره. دکترا در آلمان پروژه ای یا موضوعی هست نه رشته ای. حالا بسته به نوع پروژه ممکنه از یک رشته خاص یا از چندین رشته مختلف نیرو جذب بشه. از طرفی گاها پروژه ها خیلی جدید و متفاوت هستند و به صورت بسیار ریز و متمرکز روی یک موضوع خیلی خاص تعریف میشن و در نتیجه قبلا کسی اصلا در اون زمینه کار نکرده یا افراد کمی هستند که در اون زمینه کار کردند. در نتیجه اینجوری نیست که بگن ما چهار تا دکترا یا پست داک شیمی ارائه میدیم بیاین اپلای کنین. یکی از عواملی که می تونه شانس شما رو برای گرفتن پذیرش دکترا در پروژه بالا ببره موضوع پایان نامتون هست که مشخص میکنه باید با کی و در چه گروه تحقیقاتی دکتراتون رو شروع کنید. در نتیجه آلمان مثل ایران نیست که برای یک رشته با اسم مشخص از لیسانس تا دکترا مقطع وجود داشته باشه. مثلا به عنوان دکترای مهندسی پزشکی دقت کنید، این عنوان در آلمان کاملا چیز بی معنی ای هست. بماند که خیلی از رشته های ارشد در آلمان هم اصلا در ایران وجود ندارن. در نتیجه شما باید دنبال پوزیشن هایی باشید که به تخصصتون بخوره نه رشتتون و این پوزیشن ها ممکنه اسمی کاملا متفاوت داشته باشن ولی به دنبال تخصص فردی مثل شما باشند.

برای اینکه براتون جا بیفته یک مثال می زنم. مثلا یکی از اساتید قبلی من خودش دکترای شیمی داره ولی زمینه کاریش باتری هست و شما اگه دنبال دکترای شیمی بگردی شاید هیچوقت نفهمی که همچین کسی هم وجود داره. دلیلشم اینه که زمینه کاریش دیگه اسمش دکترای شیمی نیست. ولی آیا به شیمی ربط داره؟ بله. در نتیجه کسی که با مدرک شیمی دنبال دکتراست نباید لزوما دنبال عنوان ‌شیمی باشه. باید ببینه در پروژه های تحقیقاتی کاربرد شیمی کجاهاست. همچنین چون باتری فقط شیمی نیست و به خیلی رشته های دیگه مثل برق و مکانیک هم مرتبطه، تیم ایشون پر از دانشجوهای دکترا و پست داک هایی با سابقه های تحصیلی متفاوت بود. شیمی، مکانیک، برق، کامپیوتر... خب طبیعتا شما ممکنه هیچوقت به ذهنتون نرسه که با داشتن مدرک مهندسی مکانیک بتونید با یک پروفسور شیمی در زمینه باتری دکتری بگیرید چون ذهنیتتون اینه که باید دکترا با عنوان مهندسی مکانیک رو سرچ کنید! پس نحوه سرچتون رو تغییر بدید. دنبال پروژه ها بگردید و ببینید برای اون پروژه به چه افرادی نیازه. اینجوری احتمالش زیاده که شما به عنوان یک متخصص علوم کامپیوتر در پروژه ای که به نوروساینس ربط داره دوره دکتراتون رو شروع کنید و البته کارهای مرتبط با رشته خودتون رو انجام بدید.  

این رو هم اضافه کنم که مخصوصا برای رشته های فنی و علوم پایه این پروژه ها از طرف صنعت یا مراکز بزرگ دولتی یا درمانی ارایه و ساپورت می شن. دلیلشم این هست که به علت نیاز شرکتها در آلمان به علم روز، این شرکتها مجبورن خیلی از پروژه های خودشون رو به واحدها و اساتید دانشگاهی بسپرن. و این پروژه ها منجر به معرفی پوزیشنهای دکترا یا پستداک میشن. در نتیجه کسی که در یک دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی کار ریسرچ می کنه، در اکثر موارد داره روی بخشی از یک پروژه صنعتی کار می کنه ولی در قالب یک محیط آکادمیک. در نتیجه دکترا معمولا یک نوع کار هست که توش تحقیقات گسترده اعمال میشه. در نتیجه به جز مواردی اندک، اینطور نیست که برین سر کلاس بشینین. ممکنه بسته به نیازتون براتون دوره هایی گذاشته بشه ولی در عمل برخلاف ایران معمولا از کلاس و دروس خیلی سنگین خبری نیست. البته باز ممکنه بسته به موضوع این امر متفاوت باشه ولی کلیتش اینه که باید یه پروژه رو به سرانجام برسونین. البته اینکه نوع اقامتتون کاری باشه یا دانشجویی بستگی به میزان درآمدتون، نحوه تامینش، و نظر اداره خارجیهای شهری که توش ملده هستید داره.

دقیقا به همین دلیل هست که داشتن مقاله حتی به تعداد بالا تضمینی برای گرفتن پذیرش دکترا در آلمان نیست. افراد زیادی بودن که با داشتن مقالات فراوان معتبر نتونستن پذیرش دکترا بگیرن و برعکس خیلیا بودن که بدون مقاله پوزیشن گرفتن. استاد آلمانی برخلاف استاد ایرانی به دنبال نوشتن مقاله نیست، به دنبال پیش بردن پروژش هست. در نتیجه اولویتش کسیه که کار رو پیش ببره نه کسی که مقاله بنویسه! در نتیجه کسی که توی پایان نامش یه پروژه خوب انجام داده می تونه به مراتب شانس بهتری نسبت به کسی داشته باشه که صرفا مقاله نوشته. زیاد هم دیده شده که فردی برای رشته ای کاملا غیرمرتبط با رشته تحصیلیش پذیرش دکترا گرفته چون سابقش نشون داده این فرد توانایی ریسرچ داره، فرقی نمی کنه که در چه زمینه ای باشه. پس لزوما روی نمره خوب یا مقاله سرمایه گذاری نکنین. در ضمن این برای آلمان هست. در باب بقیه کشورها برین تحقیق کنین.

البته مواردی هم هست که شخص خودش ایده داره و با پیدا کردن یه استاد، پروپوزال می نویسه و دنبال سکالرشیپ می گرده.

برای اینکه بیشتر با مراحل پذیرش دکترا آشنا بشین، از دو تا از دوستای خوبمون خانم مینا و خانم مریم کمک گرفتیم. ممنونیم ازشون که مطالب زیر رو برامون تهیه کردن. در ضمن لینکهایی که در زیر گذاشتیم و کلیه مطالب کانال با هشتگهای #دکترا یا #تجربه_دکترا یا #فاند و #بورسیه رو کامل و با حوصله بخونید. اگه حال ندارید این کارو بکنید، بهتره ادامه این مطلب رو هم نخونین چون شما آدم دکترا نیستین...

دوره دکترا در آلمان دوره ای ۳ ساله است. معمولا این دوره کاملا پژوهش محور بوده و در طی آن شما درسی پاس نخواهید کرد. علاوه بر این اغلب دانشجویان دکترا از طرف استاد یا دانشگاه حمایت مالی می شوند. 

۱) حمایت مالی کامل شامل حقوق ماهیانه و بعضا کمک هزینه هایی برای شرکت در کنفرانس های داخل یا خارج آلمان است.

۲) در برخی موارد ممکن است این حمایت مالی به صورت کامل وجود نداشته باشد در این صورت شما ممکن است بتوانید بعضی از ترم ها به عنوان استاد حل تمرین درس هایی که استاد خودتان یا اساتید دیگر درس می دهند کار کنید و حق الزحمه ای بگیرید. 

۳) در برخی موارد ممکن است هیچ حمایت مالی ای نداشته باشید و مجبور باشید بیرون از دانشگاه کار نیمه وقت پیدا کنید.

دوره ی دکترا در آلمان زیر نظر یک استاد خاص اداره می شود. این استاد هم مسئول استخدام شما و هم مسئول راهنمایی پروژه ی شماست. بنابراین برای گرفتن یک موقعیت دکترا شما در واقع باید نظر یک استاد خاص را جلب کنید. برای پیدا کردن موقعیت های دکترا، می توانید یا در سایتهای DAAD یا academicpositions.de و یا اینکه در خود سایت اساتید جستجو کنید. تعدادی از اساتید موقعیت های دکترای خالی موجود در گروهشان را روی سایت خود آگهی می کنند. بعضی هم تنبلی کرده و آگهی نمی کنند! به هر حال در صورتی که به زمینه زمینه کاری استادی علاقمند هستید می توانید مستقیما با استاد مربوطه تماس بگیرید. ابتدا پیج اساتید دانشگاه مورد نظرتون رو بخونید و ببینید زمینه کاریشون چی هست. بعدش اگه دیدید که زمینه کاریتون نزدیکه یا شانسی براتون وجود داره، بهشون ایمیل می زنید که ببینید آیا پروژه ای در دست دارن که بخوان براش دانشجوی دکترا بگیرن یا نه. اگه پوزیشنی نداشته باشن، کار شما با این استاد تموم میشه و میرین سراغ استاد بعدی. ولی اگه پوزیشن داشته باشه، رزومه شما رو بررسی می کنه و اگه خوشش بیاد باهاتون مصاحبه می ذاره و در صورت تایید نهایی پوزیشن رو بهتون میده. 

توجه کنین که نباید فقط روی یک دانشگاه متمرکز بشین. اینکه بخواین‌ فقط و فقط از یک دانشگاه پذیرش بگیرین چیزی جز رسوندن شانس خودتون به صفر نیست. این همه دانشگاه در آلمان هست و شما اگه واقعا دنبال پوزیش هستید باید تک تکشون رو امتحان کنین‌. 

اگه پوزیشن دکترا به صورت آگهی ارائه شده باشه، این موقعیت ها اغلب ددلاین دارند و لازم است قبل از آن تاریخ مراحل درخواست موقیعت را بر طبق آنچه هر آگهی از شما خواسته انجام بدهید. علاوه بر این آگهی های دکترا معمولا شامل توضیح کوتاهی درباره ی کلیات پروژه ی مد نظر استاد هستند که شما می توانید با مطالعه ی آن ببینید که چقدر با زمینه ی مورد نظر آشنایی داشته و به آن علاقمند هستید. ولی اگه خودتون می خواین مستقیم با اساتید مکاتبه کنید، ددلاینی وجود نداره. 

مدارک: همه ی آگهی ها رزومه شما و مدرک کارشناسی و ارشد و ریز نمرات شما را درخواست می کنند. معمولا در این مرحله ترجمه ی غیر رسمی این مدارک (حتی مدرک موقت) هم قابل قبول است. علاوه بر آن معمولا از شما یک انگیزه نامه ی علمی هم درخواست می کنند که در آن تمرکز شما باید اولا روی پروژه هایی که تا کنون و در دوره های کارشناسی و ارشد و احتمالا پس از آن انجام داده اید و مهارتهایی که دارید باشد و دوما درباره ی دلیل علاقمندی تان برای اینکه با استاد مورد نظر آن کار پژوهشی خاص را انجام بدهید بنویسید. همه ی آگهی ها از شما آدرس ایمیل ۱-۲ استاد معرف را درخواست می کنند و لازم است که آن اساتید معرف (که مثلا می توانند جزو اساتید دوره های ارشد و کارشناسی شما باشند) معرفی نامه های خود را مستقیا به آدرس ایمیل آگهی بفرستند. در آگهی ها توضیح داده می شود که مدارک را برای چه ایمیلی بفرستید. نیازی به پست کردن مدارک نیست. 

اساتید معمولا مدارک همه ی متقاضیان را بررسی کرده و با تعدادی مصاحبه ی اسکایپ انجام خواهند داد. در تعداد بسیار کمی از موقعیت های دکترا از شما خواسته می شود که سفری چند روزه به آلمان داشته باشید و مصاحبه ی حضوری انجام بدهید که در این صورت معمولا هزینه ی سفر شما پرداخت می شود. مصاحبه چه اسکایپی باشد و چه حضوری در آن درباره ی پروژه ی ارشد و احتمالا کارشناسی شما و موضوعات دیگری که در رزومه تان به آن اشاره کرده اید و همچنین انگیزه تان برای درخواست آن پروژه ی خاص برای دوره ی دکترا پرسیده می شود. مصاحبه و توصیه نامه های اساتید معرف مهم ترین نقش را در رد یا قبولی شما دارند.

علاوه بر این خوب است بدانید که ممکن است در آگهی زمان خاصی به عنوان زمان مطلوب برای شروع دوره معرفی شده باشد. اگر پذیرش شما نهایی شده باشد معمولا تاخیرهایی (حتی در مرتبه ی چندین ماه) که مثلا به دلیل تاخیر در صدور ویزا اتفاق می افتند مشکلی در پذیرش شما ایجاد نخواهند کرد. سایت دآآد اطلاعات بیشتری در این مورد ارائه می دهد:

https://www.daad.de/deutschland/promotion/doktoranden/en

======

پیج زیر یه معرفی کلی از دوره دکترا در آلمان ارائه میده. خوندنش به نظر خالی از لطف نخواهد بود.

https://www.findaphd.com/study-abroad/europe/phd-study-in-germany.aspx 

======

من تجربه ی مستقیم خودم رو برای اپلای دکتری می نویسم امیدوارم مفید باشه. این روش، روشی هست که خود آلمانی ها برای دکتری درخواست می دن.

1. شما اول باید یک داکیومنت درست کنید. صفحه اول تیتر باشه با این مفهوم که این داکیومنت مربوط به اپلای دکتری هست. اگر برای پوزیشن خاصی اپلای می کنید شماره یا نام پوزیشن ذکر بشه. در این صفحه بهتره یک عکس از شما باشه که فرمت خاصی داره، باید کاملا خندیده باشید، خیلی خندیده باشید (تو سایت های دانشگاه ها می تونید فرمت این عکس ها رو ببینید که استادا گذاشتن از خودشون). قسمت پایین این صفحه هم باید نوشته باشید در این داکیومنت چی هست (کاور لتر، سی وی و مدارک)

2. صفحه بعد یک کاورلتر هست که شما به صورت مختصر در فرمت یک نامه‌ی یک صفحه‌ای توضیح میدید که در زندگی حرفه‌ای چه کارهایی انجام دادید و چرا این استاد برای شما جذابه.

3.بخش بعدی سی وی هست. بهتره از 3 صفحه بیشتر نشه. 

4. در بخش آخر هم مدارکتون رو می گذارید. مثل ریزنمرات، ترجمه مدارک دانشگاهی، مدارک زبانی که دارید، چکیده مقالات، گواهی شغلی و ....

—----------

نکات:

1. اون بحث عکس خیلی واجب نیست اما باشه بهتره. ولی اگه عکس می گذارید با همین فرمت باشه. اینطور که من فهمیدم به طرز غیرمنطقی‌ای عکسی که خوب توش نخندید تاثیر منفی می‌گذاره. اگر برای آلمان جدی هستید بهتره یک وقت کوتاهی صرف کنید و یک عکس مناسب بگیرید، بعدا تو آلمان این عکس به درد می‌خوره.

2. مدرک انگلیسی داشته باشید خیلی خوبه. در واقع بتونید ثابت کنید انگلیسی اتون خوبه. البته برخی استادا هستند که فقط آلمانی کار می کنند.

3. کاورلتر رو باید هر بار با توجه به زمینه کاری استاد تغییر جزئی بدید. 

—----------

— این داکیومنت رو برای استادایی که از کارشون خوشتون میاد می فرستید. یک متن کوتاه برای ایمیل آماده می کنید که خلاصه ی کاورلتر هست. تو ایمیل بگید که اسکایپ یا تلفن براتون مقدوره. لزوما نباید استاد در سایتش گفته باشه دانشجو می خواد. برا همین پیشنهادم اینه برای هر استادی که خوشتون اومد بفرستید. 

— بررسی پروفایل استادا کار خیلی وقت گیری هست. من تقریبا برای هر دانشگاه یک روز وقت می‌گذاشتم. البته آلمان رو فقط یک دانشگاه رو نگاه کردم. ولی برای امریکا خیلی وقتم رو می‌گرفت. برای همین بهتون پیشنهاد می‌دم که فرصت کافی برای این کار در نظر بگیرید. 

— بعد از ایمیل شما هر استادی به شما جواب میدهد که دوست داره اسکایپ کنه (این معمولا به معنی این هست که پول داره)، یا پوزیشن (پول) نداره ولی از شما خوشش میاد و احتمالا کمک می کنه پروپوزال بنویسید برای بورس هایی مثل daad، یا اینکه کلا دانشجو نمی خواد. 

— درباره ی پروپوزال، بهتره از اول فکر پروپوزال نباشید و این داکیومنت رو آماده کنید و ایمیل بزنید، بعد بزنید تو کار پروپوزال. برای رشته های مهندسی کم تر پروپوزال لازم میشه ، مثلا برای من نشد. اگه رشته علوم انسانی باشید لازم تره.

—اگر آلمانی بلد هستید، شدیدا توصیه می‌کنم همین داکیومنت رو به آلمانی هم آماده کنید. سه تا از استادایی که باهاشون مصاحبه کردم از اینکه آلمانی بلد هستم اظهار خوشحالی کردن. ما چه خوشمون بیاد چه خوشمون نیاد، آلمان زبانش آلمانی هست و طبیعتا استادای آلمانی وقتی می‌بینن که المانی مسلط هستید خیلی تاثیر خوب داره روشون. البته خیالتون راحت، مصاحبه‌ها به انگلیسی هست.

— من با این روش از همه‌ی استادایی که بهشون ایمیل زدم جواب گرفتم.