تاثیرات محیط رقابتی بر ژست دیجیتال کسبوکارهای ما
ما برای پیشرفت باید از روشهای نوین استفاده کنیم!
این جملهای است که دستهای از مدیران مُدگرا[1] برای ترسیم آینده کسبوکار خود استفاده میکنند. این دسته از مدیران غالباً از دادهکاوی، کلانداده و هوش مصنوعی و غیره به عنوان راهکار حل چالشهای کسبوکار خود یاد میکنند، بدون اینکه لزوماً در مورد جزئیات آن آگاهی داشته باشند. در حقیقت این دسته از مدیران سعی میکنند به کسبوکار خود به شکل نوآورانه نگریسته و از ابزارهای مدرن در کسبوکار خود استفاده کنند. آنان پیشبینی میکنند که اگر در آینده به سمت راهحلهای دیجیتال نروند، از بین خواهند رفت.
در مقابل، دستهای دیگر از مدیران هستند که کوچکترین سرمایهگذاری در فناوری را مرکز هزینه تلقی کرده و بیشترین هزینهای که تا به حال در حوزه فناوری کردهاند، خرید نرمافزار مالی-حسابداری بوده است!
تجربه شخصی من در ایران نشان میدهد از هر دو دسته این مدیران به وفور وجود دارند. با این وجود سوالی که مطرح میشود این است که چه چیز باعث میشود دستهای از مدیران تلاش کنند از هنجارهای سرمایهگذاری در فناوری در صنعت خود عبور کرده و از فناوری دیجیتال به عنوان تنها نوشداروی نجات کسبوکار خود یاد کنند؟
محیط رقابتی! بر اساس مطالعات سالهای اخیر، محیط رقابتی یک کسبوکار نقش تعیینکنندهای در نگرش مدیران آن برای فاصله گرفتن از هنجارهای (حد وسط) صنعت خود خواهد داشت. از این نگرش در ادبیات مدیریت استراتژیک با عنوان ژست استراتژیک[2] و در ادبیات سیستمهای اطلاعاتی با عنوان ژست استراتژیک دیجیتال[3] یاد میشود. در حقیقت این ژست استراتژیک سازمان است که نگرش مدیران آن به نوآوری، تحقیق و توسعه و سرمایهگذاری در فناوریهای نوین را بازتاب میدهد. با این تفاسیر ژست سازمان نسبت به هنجارها ممکن است واگر یا همگرا باشد. به عبارت دیگر اگر کسبوکار در سرمایهگذاریهای دیجیتال خود به سمت هنجارهای صنعت گرایش داشته ژست همگرا و اگر نسبت به متوسط صنعت فاصله معنادار پیدا کند ژست واگرا دارد. به دیگر سخن، سرمایهگذاریها روی پلتفرمهای دیجیتال به عنوان یکی از اهرمهای استراتژیک جهت پاسخ به کنشهای محیط رقابتی محسوب میشود و شرکتها به تصمیمات رقباء خود از طریق سرمایهگذاری در حوزه دیجیتال پاسخ میدهند. براین اساس جواب به این سوال بسیار حائز اهمیت است که در چه شرایطی محیط رقابتی یک صنعت باعث واگرایی یا همگرایی یک کسبوکار نسبت به حد متوسط سرمایهگذاری دیجیتال در آن صنعت میشود؟
براساس مطالعهای که در سال 2013 در مجله «ام آی اس کوارترلی» انجام شده است سه فاکتور کلیدی محیط رقابتی در صنعت بر نگرش و ژست استراتژیک مدیران در حوزه دیجیتال تاثیرگذار است:
1- تلاطم و پویایی محیط صنعت
2- رقابت و تمرکز در صنعت
3- وفور (منابع) و رشد صنعت
براساس نتایج این تحقیق، از یک سو تلاطم و پویایی محیط رقابتی موجب واگرایی در سرمایهگذاری فناوری اطلاعات در استراتژی دیجیتال شده و از سوی دیگر« تمرکز در عرضهکنندگان و بازیگران یک صنعت» و «رشد تقاضا در بازار یک صنعت» باعث همگرایی در استراتژی دیجیتال خواهد شد.
به عنوان جمعبندی، شرایط محیط رقابتی و تحرکات استراتژیک رقباء در یک کسبوکار میتواند بر نگرش مدیران یک سازمان به نوآوری حوزه دیجیتال تاثیرگذار باشد. بنابراین مشاوران کسبوکار دیجیتال جهت ارائه راهکارهای تحول دیجیتال باید علاوه بر شرایط سازمان به عوامل کلان در محیط رقابتی توجه نمایند.
[1] Fashionista
[2] Strategic Posture
[3] Digital Strategic Posture