انواع بورسیه تحصیلی در آلمان
t.me/EhSepخب همونطور که قول داده بودیم مطلبی برای بورسیه براتون تهیه کردیم. البته ممکنه دامنه این داستان گسترده تر از این حرفها باشه ولی احتمالا جواب اکثر سوالهاتون رو در این پست می گیرین.
1. فرق بین سکالرشیپ و فاند چیه؟
سکالرشیپ یک نوع حمایت مالی از دانشجو هست و توسط ارگان های خاصی به بعضی از دانشجوها اعطا میشه. برای دریافت سکالرشیپ معمولا گزینش وجود داره و در صورتی که فردی مراحل گزینش رو با موفقیت رد کنه، به مدت معلوم به صورت ماهانه مبلغ معینی رو از اون ارگان دریافت می کنه. این پول شامل مالیات نمیشه و اغلب به این هم ربط نداره که فرد کار می کنه یا نه. البته برای اخذ بعضی از سکالرشیپها، نداشتن کار و درآمد مزیت محسوب میشه. البته برای دوره های دکترا و پستداک داستان فرق می کنه و سکالرشیپی که موسسات به متقاضیان این مقاطع میدن به شرط انجام کار تحقیقاتی هست ولی کماکان معمولا از پرداخت مالیات خبری نیست.
از طرف دیگه، فاند در واقع همون حقوق هست که با داشتن قرارداد کاری (دانشجویی/دکترا...) به فرد اعطا میشه و معمولا منبع این پول شرکت یا سازمانیه که بودجه پروژه ای که شخص براش قرارداد کاری گرفته رو تامین می کنه. برخلاف سکالرشیپ، فاند شامل مالیات میشه و شخص باید ساعت کاری مشخصی رو کار کنه.
پس در کل تفاوت عمدشون در منبع تامین پول، هدفشون، شامل مالیات شدن، و همینطور داشتن قرارداد کاریه.
2. فاند بهتره یا سکالرشیپ؟
هر کدوم مزایا و معایب خودشونو دارن. سکالرشیپ معمولا شامل مالیات نمیشه و از نظر اقامتی مزایای فاند رو نداره. ولی از طرفی یه جور پول آسونه و معمولا قرار نیست براش کاری کنید (به جز دکترا/پستداک...). ولی فاند می تونه مبلغ و یا مهلتش بیشتر باشه ولی در ازاش باید کار کنید و مالیات بدین. در نتیجه پول کمتری میاد دستتون ولی از نظر اقامتی براتون بهتره.
3. فاند/سکالرشیپ برای چه مقاطعی هستند؟
برای کالج، لیسانس و ارشد میشه گفت در 99.99% موارد از فاند یا سکالرشیپ خبری نیست پس روش حساب نکنین. چیزهایی هم که هست معمولا برای کسانی هست که رزومه قوی ای دارن.
در حالت کلی قبل از رفتن به آلمان برای کالج یا لیسانس فاند یا سکالرشیپ خاصی وجود نداره. برای ارشد سه حالت هست. در اکثر موارد برای ارشد هم فاند یا اسکالرشیپی نیست به جز سه مورد. اولیش اینه که برای یک دوره اراسموس پذیرش بگیرید که معمولا در بیش از یک کشور و دانشگاه برگزار میشه. برای این دوره معمولا به مدت دو سال ماهی هزار یورو سکالرشیپ می گیرین. حالت دوم اینه که از موسسه ای مثل ماکس پلانک پذیرش ارشد بگیرین. در این حالت جدا از اینکه درس می خونین با کارکردن در این موسسه پول دریافت می کنین، در نتیجه حالت فاند داره. در این حالت بسته به میزان کار ماهانتون حقوق می گیرین که برای کسی که لیسانس داره در سال 2019 کمی زیر 12 یورو در ساعت هست. حالت سوم اینه که برای رشته های اندکی در تعداد خیلی کمی از دانشگاهها یا برای افراد با شرایط خاص تعداد خیلی کمی سکالرشیپ ارائه یا کار دانشجویی برای اونایی که پذیرش می گیرن تضمین میشه. در این حالت پولی که میگیرید معمولا کم و مدت زمانش محدود هست. هر سه موردی هم که گفتیم معمولا فقط به کسانی می رسه که عملکرد آکادمیک قوی و یحتمل تجربه کاری مرتبط خوب و سطح زبان بالایی دارن.
حالت بعدی برای کسانیه که در آلمان هستند و لیسانس یا ارشد می خونن. در این حالت هر ترم ممکنه سکالرشیپهای محدودی ارائه بشه که می تونین براش اقدام کنین. از جمله این سکالرشیپها میشه به DAAD یا Deutschland Stipendium اشاره کرد. البته گرفتن اینها هم آسون نیست ولی خب چون رقابت کمتره ممکنه بهتون بدن. در نتیجه اعلامیه های روی برد دانشگاهتون یا ایمیلهاتون رو دقیق بخونین که اگه چیزی بود از دستش ندین. توی سایت خود این موسسات هم می تونین برین و با روند بورسهاشون آشنا بشین. ولی باز هم پیشنهاد می کنم اول به فکر کار دانشجویی باشید. کار دانشجویی هم می تونه بیرون دانشگاه توی یک شرکت مرتبط یا غیرمرتبط به رشتتون باشه یا توی پست و نونوایی... توی دانشگاه هم ممکنه یکی از استاداتون پروژه ای داشته باشه و به شما کار دانشجویی با قرارداد بده یا برای کارهای متفرقه مثل کارهای دفتری نیرو بخوان و شما بتونید براش اقدام کنید و درآمد کسب کنید.
اینم بگم که معمولا برای مقاطع لیسانس و ارشد می تونید برای اینترنشیپ یا تزتون از یک شرکت، موسسه یا حتی استادتون قرارداد بگیرین و درآمد داشته باشین. یعنی هم تز انجام میدین هم پول در میارین، چی بهتر از این!
خب این از کالج/لیسانس/ارشد. بریم سر دکترا و پستداک و فرصت مطالعاتی.
دکترا می تونه بدون فاند باشه. یعنی مثل کالج، لیسانس و ارشد با هزینه شخصی بیاین اینجا و دکتراتون رو انجام بدین. طبیعتا در این حالت اگه از نظر مالی به اندازه کافی قوی نیستید باید برای هزینه زندگیتون کار کنید. حالت دیگرش اینه که استادی رو پیدا می کنید و باهاش یک پروپوزال می نویسید و بعد برای اخذ سکالرشیپ از ارگانهایی که به دانشجویان دکترا سکالرشیپ میدن اقدام می کنید. در این حالت میزان سکالرشیپ معمولا بین 1300 تا 1800 یورو هست. حالت بعدی اینه که استادی یا موسسه ای یا حتی شرکتی پروژه ای با بودجه کافی داره و برای انجامش نیاز به نیرو داره و این نیرو رو به صورت دانشجوی دکترا استخدام می کنه و بهش حقوق میده. میزان حقوق در این حالت که همون فاند هست بسته به نوع کار و پروژه و رزومه فرد می تونه متفاوت باشه و از 1000 یورو تا 4000 یورو در ماه باشه. البته مالیات، بیمه و بازنشستگی ازش کم میشه. طبیعتا گرفتن این نوع قرار داد خیلی سخت تر از حالتیه که می خواین با خرج خودتون برین دکترا بخونین.
برای پستداک به جای واژه سکالرشیپ از واژه فلوشیپ (کمک هزینه ی زندگی در دوره ی تخصصیِ تکمیلی)استفاده میشه. شما یا از ارگانی فلوشیپ می گیرید یا اینکه از موسسه ای قرارداد کاری دریافت می کنید. فرق دیگه اینه که مبلغ دریافتی برای پستداک معمولا بیشتر از دکترا هست. گرفتنشم طبیعتا آسون نیست. یه حالت دیگه هم وجود داره که میشه با حمایتهای مالی دولت کشور خود، در یک کشور دیگه پستداک انجام داد.
برای فرصت مطالعاتی هم می تونین از سکالرشیپ وزارت علوم استفاده کنید یا حتی ممکنه استادی در آلمان پیدا کنید که قبول کنه بهتون پول بده.
یکی دیگه از گزینه ها هم که تقریبا برای همه مقاطع از لیسانس به بالا برقراره اینه که بتونین برای اینترنشیپ یا تز، یا یه دوره چند ماه (همون فرصت مطالعاتی) از یک استاد، موسسه، یا شرکت آلمانی پذیرش بگیرین و چند ماه بیاین آلمان و کارتونو انجام بدین. البته اینم در نظر بگیرین که شرایط دانشگاه ایران و اینکه بهتون اجازه بده این کار رو بکنین هم مهم هست. ولی این یکی از گزینه های ممکنه و من هم دیدم کسانی که حتی از ایران برای اینترنشیپ چند ماه رفتن آلمان.
4. آیا کمک هزینه های دیگری هم وجود دارد؟
بله. کلا انواع و اقسام کمک هزینه در آلمان وجود داره ولی پیدا کردنشون یا گرفتنشون سخته. مثلا کمک هزینه هایی هستند که از طرف ارگانهای مذهبی یا سیاسی برای دانشجویان در نظر گرفته میشن و یا حتی ممکنه برای خانمهایی که بچه دارند هم کمک هزینه هایی وجود داشته باشه مثل MAWISTA. خیلی از ارگانها هم هستند که برای افرادی که از ایران میان آشنا نیستن ولی توی زمینه های بخصوصی کمک هزینه میدن. حتی یکی از راههای پول در آوردن شرکت داوطلبانه در تستهای پزشکی هست که پول خوبی بابتش میدن ولی خب...
در ادامه به معرفی بعضی از موسسات آلمانی که می تونین ازشون سکالرشیپ یا فاند بگیرین می پردازیم.
5. انواع فلوشیپ برای پستداک
برای فلوشیپ یک قرارداد سه جانبه بین موسسه ی حمایت کننده و موسسه میزبان و شخص محقق بسته میشه. قراردادش میتونه کاری باشه بخصوص در فلوشیپ ماری کوری.
فلوشیپ humboldt: این فلوشیپ به افرادی که مدرک دکتری دارن تعلق میگیره. اگر حداکثر 4 سال از زمان فارغ التحصیلی فرد در زمان اپلای میگذره میتونه برای پست داک اقدام کنه در غیر اینصورت بین 4 تا 12 سال افرادی میشن که بهشون میگن محققین خبره (Experienced researcher) هر دو گروه میتونن شرکت کنن ولی کمیته داوری پروپوزال این دو گروه رو جداگانه امتیازدهی میکنه طول دوره داوری این فراخوان از زمان سابمیت نهایی مدارک و ارسال پروپوزال بین 4 تا 7 ماه هست و در نزدیکترین حالت میشه 2 ماه بعد از اعلام نتایج دوره رو شروع کرد. حقوقِ پست داک 2670 یورو و حقوق محققین خبره 3150 یورو هست. این فلوشیپ امکان گذروندن دوره زبان آلمانی بین 2 تا 4 ماه رو قبل از شروع دوره تحقیقاتی در آلمان برای فرد متقاضی فراهم میکنه که تصمیم گیری در این خصوص با اعضای کمیته هست. کمیته داوری هم سه بار در سال تشکیل میشه و کل دوره مطالعاتی میتونه بین 6 تا 24 ماه تعریف بشه.
بورس daad: این بورسیه برای پستداک برای افرادی هست که حداکثر 2 سال از فارغ التحصیلی دکتراشون گذشته و حداکثر دوره ش یکساله هست و حقوقش بین 850 تا 1200 یورو در ماه هست. هم برای این بورس و هم قبلی در صورتی میشه اپلای کرد که یک استاد بپذیره که میزبان و استاد راهنمای فرد متقاضی باشه پس اولین اقدام مکاتبه با اساتید هست و بعد تنظیم پروپوزال و اپلای.
فلوشیپ Marie Curie: این فلوشیپ از طرف کمیسیون اروپا تامین مالی میشه. مبلغ پایه برای حقوق 4650 یورو هست و مبلغ 600 یورو هم بعنوان mobility وماهانه حدود 500 یورو بعنوان کمک هزینه ی خانواده داده می شود. نکته این فلوشیپ این هست که اولا مثل دو مورد قبلی نیاز به استاد میزبان و تعریف پروژه داره. ثانیا مثل هامبولت میتونه در دو موسسه یا کشور جداگانه مطالعه تعریف بشه و بخشی از مطالعه در مقصد دوم انجام بشه. ثالثا فقط منحصر به آلمان نیست و یک فلوشیپ سراسری هست برای کل اتحادیه اروپا. و در آخر اینکه الزاما 4650 یورو در ماه به فرد داده نمیشه بلکه یک جدولی رو خودشون دارن که ضریب تصحیح هزینه های زندگی رو در اون بسته به کشورها در نظر گرفتن مثلا کسی که برای دانشگاهی در کشور چک اپلای کنه از طریق این بورس حداکثر 81 درصد از اون مبلغ رو بهش میدن برای آلمان 97 درصد از این پول پرداخت میشه مثلا برای دانمارک 135 درصد رو در مبلغ پایه ضرب میکنن. هم در فلوشیپ هامبولت هم فلوشیپ ماری کوری یک مبلغ مجزا به استاد راهنما بصورت ماهیانه برای پوشش هزینه های تحقیق داده میشه، 800 تا 1000 یورو. ماری کوری خیلی زیرمجموعه داره مثلا پست داکِ استاندارد یا محقق خبره یا محققی که وقفه تحصیلی داشته یا برای خانمهای محقق هر کدوم رو یک دسته جدا گذاشته هر فردی باید ببینه در کدوم دسته قرار داره توضیحاتش بصورت کامل و مبسوط تو راهنمای اپلای هست.
فلوشیپ helmholtz: بیشتر برای حوزه اقتصاد و علوم پایه و اجتماعی هست. دوره ش حداقل 2ساله هست. پست داک باید سوپروایزر دانشجوهای لیسانس و ارشد بشه و استاد راهنمای مشترک دکترا بشه و بتونه تدریس کنه تو دوره ی تحقیقاتیش. حقوقش هم بسته به رشته متفاوته ولی جزو فلوشیپ های با پرستیژ محسوب میشه (مشابه ماری کوری با حقوق بالا هست).
فلوشیپ Einstein: برای رشته علوم اعصاب و تحقیقات بالینی هست و فلوشیپ در مرکز تحقیقاتی در برلین گذرانده میشه در مورد حقوقش دقیقا اطلاع ندارم.
فلوشیپ Georg Forster: این دقیقا مثل هامبولت هست و هر دو از یک موسسه تامین مالی میشن تنها تفاوتی که داره این هست که مختص کشورهای در حال توسعه هست که ایران هم جزوشون هست. یعنی واسه هامبولت هر کسی از هر کشوری میتونه اقدام کنه ولی واسه این فلوشیپ باید جزو کشورهای در حال توسعه بود. فلوشیپ Humboldt و Georg Forster برای محققین خبره 3150 یورو هست حدودا 2670 یورو هم برای پست داکِ استاندارد.
گاهی وقت ها هم نیاز به هیچکدوم از اینها نیست ممکنه یه استاد خودش طرح و گرنت داشته باشه و مستقیما نیروی پست داک جذب کنه. این هم برمیگرده به اینکه استاد اولا حتما خودش طرح فعال با گرنت کافی داشته باشه و بعد نسبت به رزومه ی متقاضی چقدر علاقه مند بشه و رزومه چقدر قوی باشه و معمولا اساتید در اینحالت ترجیح میدن با افرادی کار کنن که از قبل می شناختنشون مثلا دانشجوی خودشون بودن یا مثلا کسی فرصت مطالعاتیِ دکتراش رو پیش اون استاد گذرانده باشه.
از سایت های زیر می تونید برای پیدا کردن فلوشیپ استفاده کنید:
asntech.github.io/postdoc-funding-schemes
euraxess.ec.europa.eu/jobs/search
در لینک دوم پوزیشن دکترا هم اعلام میشه البته.
5. انواع سکالرشیپ و فاند برای دکترا
ارگان هایی که برای پستداک گفته شد ممکنه برای دکترا هم سکالرشیپ ارایه کنند. نمونش بورسیه دااد هست که برای دکترا هم وجود داره. در پست زیر قبلا بهش پرداختیم:
موارد دیگه ای که وجود دارند رو به طور خلاصه براتون می ذاریم. برای اطلاعات بیشتر وارد قسمت شغل ها یا سکالرشیپ های این سایتها بشید تا ببینید چه گزینه هایی وجود داره.
موسسه تبادلات آکادمیک آلمان DAAD
لینکهای دیگه ای که می تونن بهتون کمک کنن:
برخی از موسسات بالا برای مقاطع لیسانس و ارشد هم پروژه های متنوعی برای اینترنشیپ و تز ارایه می کنند. مدت این پروژه ها معمولا 6 ماه بوده و حقوق آنها متفاوت است و معمولا حداقل 450 یورو در ماه می باشد.
همینطور موسسات دیگری هم هستند که به متقاضیان با پروپوزالهای خوب سکالرشیپ می دهند. البته باید برای هر رشته دنبال موسسه مرتبط بگردید. در ادامه چند نمونه از این موسسات رو براتون می ذارم:
البته پروپوزال برای اکثر این موسسات باید به آلمانی نوشته بشه! در آلمانی به دکترا میگن Promotion. برای بورس هم می تونید واژه های َStiftung یا Stipendium رو سرچ کنید.
7. سایر سکالرشیپها (شامل موارد مذهبی و سیاسی)
Konrad-Adenauer-Stiftung (KAS) Scholarship
Evangelischen Studienwerk e.V. Villigst
Hamburg University of Applied Sciences
Leipzig Graduate School of Management
همونطور که گفتیم اینها فقط بخشی از سایتها هستند و ممکنه کلی مورد دیگه هم باشه. در نتیجه اگه واقعا دنبالش هستین باید بگردین. اگر هم حوصله ندارین، بهترین گزینه کار دانشجویی هست. امیدوارم که این اطلاعات براتون مفید باشه.